ارتباط مؤثر و توانایی ایجاد آن، یکی از مهم‌ترین، ارزشمندترین و کاربردی‌ترین مهارت‌هایی است که می‌توانید آن را توسعه دهید. احتمالاً می‌دانید ارتباط مؤثر، مزایای زیادی برای روابط شخصی‌تان دارد اما تکنیک‌های بهبود ارتباطات می‌توانند نه فقط در محدوده‌ی روابط شخصی، بلکه در همه ابعاد زندگی یاری‌رسان باشند.
افرادی که قادر به برقراری ارتباط مؤثر با دیگران هستند:
- بهتر می‌توانند نقش‌های رهبری را بر عهده بگیرند.
- در شناسایی و تعامل با افراد جدید، موفق‌تر عمل می‌کنند.
- از موانع فرهنگی ساده‌تر عبور می‌کنند و آگاهی و درکشان از تجارب مختلف زندگی را افزایش می‌دهند.
- احساس علاقه و همدلی بیشتری را از سمت خود به دیگران القا می‌نمایند.
اما ارتباط مؤثر که هر دو جنبه‌ی ارائه و دریافت اطلاعات، قسمتی از آن را تشکیل می‌دهند، مهارتی است که به‌سادگی حاصل نمی‌شود. فرایند ارتباط مؤثر، فرایندی کاملاً پیچیده است. برای آنکه بتوانید قابلیت ارتباط مؤثر را در خودتان ایجاد یا تقویت کنید، باید موارد مختلفی را مدنظر قرار دهید. لازم است در این مسیر به “بایدها” متعهد مانده و از “نبایدها” دوری کنید. ما در این گفتار، به چند باید و نباید مهم و اساسی در برقراری بهتر ارتباط مؤثر با دیگران اشاره می‌کنیم.
مهارت مکالمه‌تان را تقویت کنید!
وقتی به فرایند ارتباط فکر می‌کنیم، مکالمه‌ی کلامی احتمالاً اولین چیزی است که به ذهن متبادر می‌شود. صدالبته که ارتباط مؤثر، چیزی فراتر از مکالمه‌ی صِرف است اما با این حال، شکی نیست که بیان مطالب یا به اشتراک‌گذاری ایده‌ها با دیگران، مستلزم توانایی انتقال واضح افکارتان به آن‌هاست و این مهم نیز جز از مسیر صحبت و مکالمه محقق نمی‌شود. در ادامه به چند نکته مهم در ارتباط با تقویت مکالمه اشاره می‌کنیم.
1. با احساساتتان راحت باشید!
وقتی احساسات را به کالبد واژه‌هایتان تزریق می‌کنید، گفته‌هایتان صمیمانه‌تر و صادقانه‌تر به نظر می‌رسند. تسهیم احساسات با دیگران به بهبود مهارت ارتباطی کمک می‌کند. اما شرط لازم برای به اشتراک‌گذاری احساساتتان با سایرین این است که در وهله اول، خودتان با احساساتتان ارتباط درستی داشته باشید و آن‌ها را بپذیرید.
2. واضح و با طمأنینه صحبت کنید!
معمولاً زمانی که مضطرب باشید یا نسبت به خودتان اعتماد کافی نداشته باشید، تندتر از همیشه صحبت خواهید کرد. اما بدانید اگر سریع حرف بزنید، دنبال کردن گفته‌هایتان از نگاه دیگران ممکن است کار سختی به نظر برسد. ممکن است آن‌ها را از پیگیری حرف‌هایتان منصرف کنید. پس قبل از شروع صحبت یا حین حرف زدن، هر جا که حس کردید در حال از دست دادن کنترلتان روی واژه‌ها هستید، مکثی کنید و چند نفس عمیق بکشید.
چنین کاری در نگاه اول ممکن است قدری سخت به نظر برسد اما تمرکز بر صدا و شکل ادای هر کلمه می‌تواند کمکتان کند تا ضمن کاهش سرعت صحبت کردن، دقیقاً روی آنچه می‌گویید، تمرکز داشته باشید.
3. در انتخاب واژه‌هایتان خیلی دقت کنید!
طرز گفتار، واژه‌ها و عباراتی که انتخاب می‌کنید، می‌توانند روی کُلیت پیامتان تأثیر بگذارند. به این فکر کنید که با مادر، بهترین دوست یا مافوقتان در محل کار چطور صحبت می‌کنید؟ آیا در تعامل و برخورد با همه، واژه‌ها، عبارات و جملات مشابهی را به کار می‌برید؟ مطمئناً نه!
اینکه خودتان باشید، خوب و مهم است اما توجه به مخاطبینتان نیز در برقراری ارتباط مؤثر و نحوه گفتگو با آن‌ها نقش غیرقابل‌انکاری دارد.
ضمناً یادگیری واژه‌های جدید، اقدامی مثبت است. خیلی خوب است که دایره لغاتتان را گسترش دهید اما هرگز با شلیک واژه‌های قلمبه‌سلمبه به سوی مخاطبتان، درک گفته‌هایتان از جانب وی را به یک شق‌القمر تبدیل نکنید!
4. مخالفت خود را محترمانه ابراز کنید!
یکی از ابعاد مهارت ارتباطی این است که تفاوت عقاید و دیدگاه‌ها هرگز نباید بر دوستی‌ها و روابط عمیق و حتی مکالمات و مواجهات اتفاقی و روزمره‌تان تأثیر منفی بگذارد. ممکن است نقاط اشتراک زیادی با مخاطبینتان داشته باشید اما بدانید که تفاوت دیدگاه‌ها و نقاط اختلاف‌نظر هم می‌تواند همان‌قدر زیاد باشد. مخالفت و عدم اتفاق‌نظر روی یک موضوع، امری کاملاً طبیعی و نرمال است. فقط لازم است در ابراز مخالفت، به نکات زیر توجه داشته باشید:
- پذیرای دیدگاه مخالف باشید.
- دیدگاهتان را مؤدبانه بیان کنید.
- از تحقیر و قضاوت طرف مقابل جداً پرهیز کنید.
- ذهنتان را باز نگه دارید.
5. سؤال بپرسید!
یک مکالمه خوب باید شبیه به یک جاده‌ی دوطرفه باشد. طبیعتاً شما مایلید چیزهایی را در ارتباط با خودتان با طرف مقابل در میان بگذارید اما درعین‌حال نیز مایلید سؤالات هدفمندانه‌ای از وی بپرسید و پاسخ وی را بشنوید. سعی کنید سؤالاتی را انتخاب کنید که به پاسخ پیچیده‌تر و مفصل‌تری از یک یا دو کلمه نیاز داشته باشند.
وقتی هم کسی از شما سؤالی می‌پرسد، با ارائه پاسخ دقیق، علاقه، درگیری و تعهدتان را نسبت به مکالمه نشان دهید. سعی کنید بین حالتِ پاسخ بی‌وقفه به یک سؤال و حالت پرسش و پاسخ، نوعی تعادل برقرار نمایید.
به زبان بدنتان توجه داشته باشید!
زبان بدن شما دقیقاً مثل واژه‌هایی که بیان می‌کنید، می‌تواند حامل معانی و پیام‌های زیادی باشد. وقتی صحبت از ارتباط مؤثر می‌شود، اینکه چگونه حرف می‌زنید، دقیقاً به همان اندازه که چه می‌گویید، اهمیت پیدا می‌کند. نکاتی که در ادامه گفته می‌شود، کمکتان می‌کند به زبان بدنتان توجه ویژه‌ای داشته باشید.
1. ارتباط چشمی ایجاد کنید!
خیره شدن به چشم‌های طرف مقابل در یک مکالمه می‌تواند نشان‌دهنده‌ی علاقه شما به شنیدن گفته‌های وی باشد. این کار همچنین، نوعی حس گشودگی و صداقت را نیز به فرد مقابل القا می‌کند. برقراری ارتباط چشمی می‌تواند حاکی از آن باشد که چیزی برای پنهان‌کاری وجود ندارد!
2. ریلکس باشید و آرامشتان را حفظ کنید!
اگر حین مکالمه، اندکی احساس تنش کنید، ماهیچه‌های صورتتان ممکن است دچار کشیدگی شوند و این احساس را به فرد مقابل القا کنند که شما خشمگین یا مضطرب هستید. البته نیازی هم نیست که زورکی لبخند بزنید زیرا چنین کاری باعث می‌شود که غیر صمیمی یا حتی ریاکار به نظر برسید! در عوض، چند نفس عمیق بکشید و تلاشتان را بر ایجاد آرامش متمرکز کنید. شل کردن لب‌ها تا حدی می‌تواند به کاهش تنش عضلات صورتتان کمک کند.
3. از دست‌به‌سینه ماندن یا پا روی پا انداختن اجتناب کنید!
پا روی پا انداختن هنگام نشستن یا دست‌به‌سینه ایستادن شاید در حالت عادی، امری کاملاً طبیعی باشد. اما این دو حالت فیزیکی حین یک مکالمه، گاهی ممکن است این احساس را به فرد مقابل القا کند که شما علاقه‌ای به ادامه مکالمه نداشته و مایلید هر چه سریع‌تر آن را تمام کنید!
4. تکان خوردن و ور رفتن با وسایل، اکیداً ممنوع!
این می‌تواند شامل موارد ذیل باشد:
- وول خوردن بیش‌ازحد در جایتان
- بازی کردن با کلید، تلفن، خودکار و …
- کوبیدنِ پاها به زمین، میز و …
- ناخن جویدن
این رفتارهای مختل‌کننده، علاوه بر اینکه ممکن است حواس فرد مقابل را پرت کنند، می‌توانند حاکی از دل‌زدگی یا تشویش شما باشند.
اگر چنین کارهایی کمکتان می‌کند که بهتر فکر یا تمرکز کنید، لااقل در جستجوی روشی باشید که کمتر به چشم بیاید. مثلاً می‌توانید انگشتانتان را در جیب حرکت داده یا اگر پاهایتان در زیر میز قرار دارند، آن‌ها را به‌آرامی تکان دهید.
سخن آخر
کسب مهارت در برقراری ارتباط مؤثر، مستلزم هشیاری و تمرین زیاد است که در این مطلب به تشریح چند نکته مهم دراین‌باره پرداختیم. فراموش نکنید که در بحث زبان بدن، در کنار آگاهی نسبت به زبان بدن خودتان، باید زبان بدن مخاطب را نیز به‌دقت زیر نظر داشته باشید. ضمن اینکه در مسیر ارتباط مؤثر، ممکن است با دام‌های زیادی مواجه شوید که باید جداً از گرفتار شدن در آن‌ها اجتناب کنید که گستاخی، بروز واکنش توأم با خشم، اتهام‌زنی و تلاش برای یکسره صحبت کردن بعضی از مهم‌ترین این دام‌ها هستند. با تمرین و به‌کارگیری نکات گفته‌شده و پرهیز از دام‌های ارتباطی، بدون شک می‌توانید در برقراری ارتباط مؤثر به یک الگو برای دیگران تبدیل شوید. ضمناً فراموش نکنید که در این مسیر می توانید روی همراهی ما حساب ویژه‌ای باز کنید!
مقالات خواندنی:
