توانایی سخنرانی در جمع به عوامل مختلفی بستگی دارد. برای اینکه بتوانید یک سخنرانی عمومی جذاب داشته باشید، باید نکات و مهارت‌های زیادی را یاد بگیرید. شاید ذهنیت نادرست یا تجارب ناخوشایند قبلی باعث شده‌اند که فکر کنید هرگز نمی‌توانید به یک سخنران ماهر تبدیل شوید. اما به شما اطمینان می‌دهیم که اشتباه می‌کنید. حالا وقت آن رسیده که خاطرات بد و ذهنیت‌های منفی را کنار بگذارید. چون قرار است در این گفتار از سخنوری، با 9 نکته جادویی مربوط به سخنرانی در جمع آشنا شوید. نکاتی که از منزوی‌ترین یا بی‌تجربه‌ترین افراد را نیز یک استاد سخنرانی می‌سازند!
1. به موضوعتان اهمیت دهید!
برای اینکه بتوانید حین سخنرانی در جمع مخاطبان را با خود همراه کنید، نخست باید اشتیاق خودتان را نسبت به موضوع نشان دهید. آن‌ها باید مطمئن شوند که خودِ شما برای آنچه می‌گویید اهمیت قائلید. مخاطبان به‌سادگی توجه یا بی‌تفاوتی شما را نسبت به موضوع تشخیص می‌دهند. اگر شما اهمیت زیادی به ماجرا ندهید، آن‌ها نیز اهمیتی نخواهند داد. واقعاً چرا باید به سخنانی که حتی برای گوینده‌اش مهم نیستند، اهمیت دهند؟
از سوی دیگر، اگر بتوانید اهمیت و اشتیاقتان را نسبت به موضوع نشان دهید، مخاطبان نیز با شما همراه می‌شوند. در این صورت از نگاه آن‌ها فرد معتبرتری به نظر می‌رسید و گفته‌هایتان را باورپذیر تلقی می‌کنند. بنابراین با دقت تمام به حرف‌هایتان گوش می‌دهند تا بدانند چرا موضوع بحث برای شخص شما تا این حد مهم است؟ ضمناً نشان دادن اهمیت و اشتیاق باعث می‌شود که مخاطبان، اشتباهات جزئی احتمالی‌تان را در طول سخنرانی نادیده بگیرند.
2. هدفتان را از سخنرانی در جمع به خاطر بسپارید!
احتمالاً همه ما حداقل یک‌بار با سخنرانی‌هایی روبرو شده‌ایم که به نظر می‌رسد هدف مشخصی ندارند. سخنرانی‌هایی که در آن‌ها سخنران یک‌بند حرف می‌زند و شاید هم حرف‌هایش جالب باشد؛ اما در آخر می‌گوییم خب «آخرش که چی»؟!
یکی از دلایل این اتفاق، عدم تمرکز کافی سخنران است. در این حالت سخنران معمولاً تلاش می‌کند تا موضوعات بیشتری را پوشش دهد؛ اما درنهایت بدون آنکه بخواهد، مخاطبانش را خسته و سردرگم می‌کند. بنابراین همواره قبل از سخنرانی در جمع، دلایل و اهدافتان را از سخنرانی به‌خوبی روشن کنید. در طول اجرا نیز هر از گاهی، اهمیت این اهداف و دلایل را به مخاطبان یادآور شوید. حواستان باشد که هیچ عاملی شما را از مسیر اصلی صحبت‌هایتان منحرف نکند. استمرار حرکت در مسیر درست است که شما را به مقصد یعنی همان هدف سخنرانی می‌رساند.
3. داستان‌سرایی کنید!
مخاطبان شما عاشق داستان‌های شنیدنی هستند. بنابراین حتی‌الامکان حین سخنرانی در جمع از تکنیک داستان‌سرایی نیز استفاده کنید. داستان‌ها، کشش و جاذبه محتوای سخنرانی‌تان را چند برابر می‌کنند. البته باید توجه کنید که داستان یا روایت مدنظرتان، ارتباط موجه و مناسبی با موضوع سخنرانی داشته باشید.
اگر در حال صحبت کردن درباره کسب‌وکارتان هستید، ایده‌های مختلفی برای داستان‌سرایی وجود دارند. برخی از جالب‌ترین این ایده‌ها عبارت‌اند از:
- داستان مشتریان: ماجرای اینکه محصول یا خدمت شما چطور توانسته نیاز یک مشتری خاص را تأمین کند؟ مشتریان راضی معمولاً از به اشتراک گذاشتن داستانشان با دیگران خوشحال می‌شوند.
- داستان شرکت: اینکه اساساً شرکت یا کسب‌وکارتان چطور متولد شد؟
- داستان توسعه محصول: اینکه چطور با رونمایی از یک کالا یا خدمت جدید، توانستید انتظار مشتریان را برآورده کنید؟
البته موارد فوق تنها چند مثال از ده‌ها ایده‌ای هستند که می‌توانید از آن‌ها برای داستان‌سرایی استفاده کنید.
4. از ابزارها و عناصر بصری به شکلی هوشمندانه استفاده کنید!
یکی دیگر از نکات سخنرانی در جمع، استفاده درست از ابزارها و عناصر بصری است. می‌دانید چرا بسیاری از افراد، ارائه‌های اسلایدی در پاورپوینت یا گوگل اسلاید را بی‌روح و کسل‌کننده می‌دانند؟ چون سخنران از پتانسیل فوق‌العاده این ابزارها آگاهی کافی ندارد و از قابلیت‌های آن‌ها به بهترین شکل استفاده نمی‌کند.
قبول کنید که پُر کردن چند اسلاید از متن و جدول، خیلی زود حوصله مخاطبان را سر می‌برد! بنابراین برای جلب بهتر توجه آن‌ها باید از ویژگی‌های پیشرفته‌تری بهره بگیرید. اگر تا امروز از آپشن‌هایی مثل انیمیشن، ویدئو، صدا و تایم لاین در برنامه‌هایی مانند پاورپوینت و گوگل اسلاید استفاده نکرده‌اید، حتماً آن‌ها را امتحان کنید.
انتخاب یک تمپلیت یا قالب حرفه‌ای نیز نقش مهمی در افزایش جذابیت بصری اسلایدهایتان ایفا می‌کند. قالب‌های آماده و رایگان زیادی برای این منظور در معرض انتخابتان قرار دارد. هرچند که می‌توانید با صرف زمان و هزینه، یک قالب منحصربه‌فرد برای خودتان طراحی کنید.
5. تمرین کنید!
عجیب است که بسیاری از افراد، اهمیت تمرین کردن را به‌عنوان مهم‌ترین تکنیک سخنرانی در جمع دستکم می‌گیرند. اگر انتظار دارید که بدون تمرین، سخنرانی خوبی داشته باشید، سخت در اشتباه هستید!
مطمئناً ضرب‌المثل «کار نیکو کردن از پُر کردن است» را شنیده‌اید! معنای این ضرب‌المثل این است که تمرین زیاد باعث موفقیت در کار می‌شود. این گزاره به شکل شگفت‌انگیزی در توسعه مهارت‌های گفتاری صدق می‌کند. هر چه بیشتر تمرین سخنرانی کنید، با تسلط بیشتری روی صحنه حاضر می‌شوید. تمرین تنها راه مؤثر برای برنامه‌ریزی سخنرانی، تخمین مدت آن، تعیین نقاط مکث و مواردی از این قبیل است.
5. ریلکس کنید!
قدری استرس و تنش روانی هنگام سخنرانی در جمع عجیب نیست. با استناد به گزارش مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی آمریکا 77% افراد با ترس از سخنرانی دست و پنجه نرم می‌کنند. این ترس آن‌قدر رایج است که یک اصلاح فنی به نام «گلوسوفوبیا» برای آن تعریف شده است.
با وجود اینکه حدی از استرس سخنرانی در جمع کاملاً نرمال است اما چه بهتر که بتوانید آرامشتان را به حداکثر برسانید. به این ترتیب می‌توانید راحت‌تر حرف بزنید و مخاطبان نیز ارتباط بهتری با شما برقرار می‌کنند. به‌کارگیری تکنیک‌های زیر می‌تواند در کاهش استرس سخنرانی مؤثر باشد:
- مراقبه (ریلکسیشن)
- ورزش کردن
- استفاده از جملات تأکیدی مثبت
- رایحه‌درمانی
- گوش دادن به موسیقی
این شما هستید که باید ببینید از کدام تکنیک، نتیجه بهتری می‌گیرید؟ پس پیشنهاد می‌کنیم هر بار که با یک موقعیت استرس‌زا برخورد کردید، یکی از این روش‌ها را امتحان کنید.
6. نگران اشتباهات نباشید!
اشتباهات از مهم‌ترین ریشه‌های ترس از سخنرانی در جمع هستند. همه ما نگرانیم که مبادا به‌واسطه ارتکاب یک اشتباه در مقابل دیگران خجالت‌زده شویم. اما بهتر است این ترس بیهوده را رها کنید. مخاطبان با پذیرش اشتباه سخنران به‌عنوان یک اتفاق طبیعی، مشکلی ندارند. گاهی حتی متوجه بعضی از اشتباهات شما هم نمی‌شوند. پس این‌قدر خودتان را با این ترس مخرب عذاب ندهید!
درک می‌کنیم که در حالت ایده‌آل می‌خواهید نطق بدون ایرادی داشته باشید. تمرین کردن به شما در تحقق این هدف کمک می‌کند. هر چقدر بیشتر تمرین سخنرانی کنید، روی گفته‌هایتان مسلط‌تر می‌شوید؛ و نهایتاً احتمال ارتکاب اشتباه را به حداقل می‌رسانید.
شاید بگویید آمدیم و دسته گل به آب دادیم! حالا و در صورت ارتکاب اشتباه چه کار کنیم؟ اگر اشتباهتان ریز و جزئی بود، متوقف نشوید و صحبت‌هایتان را ادامه دهید. به عذرخواهی هم نیازی نیست؛ این کار فقط اشتباهتان را پررنگ‌تر جلوه می‌دهد. اما اگر مرتکب اشتباه بزرگی شدید، سعی کنید با استفاده از چاشنی طنز، اوضاع را به نفع خودتان تغییر دهید. اگر هم نیاز بود، یک عذرخواهی شیک و مجلسی را از مخاطبان دریغ نکنید!
7. تند صحبت نکنید!
یکی از خطاهای رایج سخنرانی در جمع (مخصوصاً در تازه‌کارها) این است که بیش‌ازحد تند صحبت می‌کنند. این سرعت در کلام معمولاً از تنش عصبی و استرس سخنرانی سرچشمه می‌گیرد. جالب اینکه خود فرد هم در اکثر مواقع متوجه نیست که با چه سرعت زیادی در حال صحبت کردن است! اما باید بدانید که تند صحبت کردن می‌تواند درک گفته‌هایتان و همراهی با ریتم کلام را برای شنوندگان سخت کند.
تنظیم ریتم بهینه صحبت کردن تابعی از میزان تمرین شماست. هر چقدر تمرینتان بیشتر باشد، با ریتم بهتری می‌توانید حرف بزنید. تنفس عمیق یک تکنیک خوب دیگر برای کاهش سرعت حرف زدن و تنظیم ریتم کلام است. بسیاری از افراد زمانی که عصبی هستند به‌طور ناخودآگاه نفسشان را حبس می‌کنند. حبس نفس، می‌تواند استرس و اضطرابتان را بیشتر کند. بنابراین قبل از سخنرانی و همین‌طور هم‌زمان با حرف زدن، به‌تناوب نفس عمیق بکشید. نوشیدن یک جرعه آب در فواصل زمانی مشخص نیز می‌تواند به افزایش آرامش و تجدیدقوایتان کمک زیادی کند.
8. راحت و درعین‌حال حرفه‌ای لباس بپوشید!
به نظر شما لباس مناسب سخنرانی چه ویژگی‌هایی دارد؟ راستش را بخواهید نمی‌توان به این سؤال یک جواب قطعی داد. این یک موقعیت اقتضایی است که باید به فراخور شرایط درباره آن تصمیم بگیرید.
نحوه پوشش شما برای سخنرانی در جمع بیشتر از هر چیزی به این بستگی دارد که مخاطبانتان چه کسانی هستند؟ بسیاری از صاحب‌نظران بر این باورند که پوشش سخنران باید با پوشش مخاطبان متناسب باشد. اگر مخاطبان لباس رسمی پوشیده‌اند، طبیعتاً نمی‌توانید با تیشرت و شلوارک روی صحنه بروید! اما اگر مخاطبانتان با لباس غیررسمی و راحت در جلسه سخنرانی حاضر شده‌اند، آنگاه لزومی به پوشیدن لباس رسمی نیست. کت‌وشلوار، در اکثر مواقع یکی از گزینه‌های روی میز است که معمولاً در هر شرایطی جواب می‌دهد. مطمئناً هیچ‌کس نمی‌تواند به ظاهر شیک و آراسته شما ایرادی بگیرد! البته در انتخاب پوشش، همواره باید راحتی خودتان را به‌عنوان یک معیار مهم ملاک قرار دهید.
9. از زبان بدن استفاده کنید!
استفاده مناسب از زبان بدن، یکی دیگر از مؤثرترین تکنیک‌های سخنرانی در جمع است. حرکت دادن دست‌ها و قدم زدن روی صحنه روش‌های خوبی برای به‌کارگیری زبان بدن هستند. بااین‌حال، این حرکات باید طبیعی به نظر رسیده و هدفمند باشند. ضمناً افراط در استفاده از زبان بدن نیز جایز نیست.
تحرک نرمال روی صحنه شما را ریلکس جلوه می‌دهد و به مخاطبان در برقراری ارتباط بهتر با گفته‌هایتان کمک می‌کند. پس حین تمرین سخنرانی و فن بیان، حتماً استفاده از زبان بدن را نیز تمرین کنید. یادتان باشد یک سخنران خوب روی صحنه هرگز نباید به یک چوب خشک شبیه باشد!
حالا که دانستید قادر به بهبود مهارت سخنرانی در جمع هستید، باید فوراً دست به کار شوید. می‌توانید از نکات و تکنیک‌های بالا یک چک‌لیست تهیه نموده و حین تمرین روی هر کدام از آن‌ها کار کنید. اگر به نظرتان در یک یا چند مورد از موارد گفته‌شده به اندازه کافی خوب هستید، نیازی به یادداشت آن‌ها نیست. در این صورت تمرکزتان را صرفاً به نقاط ضعف معطوف کنید. با کمی تلاش و پشتکار مطمئن باشید که به‌زودی همه مخاطبان را مات و مبهوت فن بیانتان خواهید کرد!
