ارائه‌های استیو جابز منابع فوق‌العاده‌ای برای یادگیری نکات مهم سخنرانی هستند. او بدون تردید یکی از بزرگ‌ترین و بهترین سخنرانان عمومی در دنیا بود که با هر ارائه، غوغایی به پا می‌کرد. جابز حین ارائه گفته‌هایش، سالن‌های لبریز از جمعیت را به وجد می‌آورد. علاوه بر این، او توانست در میان مردم، نوعی احساس تعلق و نیاز را نسبت به برند و شرکتش ایجاد کند. این‌گونه بود که اپل به‌شدت محبوب شد و البته که کماکان هم محبوب است. به همین دلیل، این سؤال که چطور در ارائه مثل استیو جابز باشیم برای افراد زیادی مطرح می‌شود.
به نظر شما چطور مدیرعامل یک شرکت توانست چنین مُجری خوبی باشد؟ چه رازهایی برای جلب‌توجه مخاطبان و ایجاد هیجان در آن‌ها وجود دارد؟ و نهایتاً اینکه چطور می‌توانیم از نکات مهم سخنرانی استیو جابز در راستای اجرای هر چه بهتر ارائه‌ها استفاده کنیم؟
1. قوی و طوفانی شروع کنید!
یکی از نکات مهم سخنرانی استیو جابز، شروع طوفانی اوست. وقتی به سخنرانی استیو جابز نگاه کنید، متوجه می‌شوید که از همان اول، شما را به سمت گفته‌هایش خودش می‌کشاند. اما چطور چنین کاری را با این مهارت باورنکردنی انجام می‌دهد؟ جابز از وجود یک منحنی تنش ذهنی در آغاز سخنرانی به‌خوبی آگاه بود. او اجازه می‌دهد تا مخاطبان بدانند رویداد بزرگی در راه است و در مرحله بعد، حرف زدن درباره آن رویداد را دائماً به تعویق می‌اندازد. او به شکلی استادانه در مخاطبان تنش ایجاد می‌کند و آن‌ها را به هیجان می‌آورد. با رعایت این مورد از نکات مهم سخنرانی، مطمئن باشید شما هم می‌توانید این کار را انجام دهید. برای انجام این کار ترفندهای مختلفی وجود دارند که استفاده از جملات خاص و کوتاه، شاید بهترین انتخاب باشد. یکی از معروف‌ترین نقل‌قول‌ها یا گزاره‌های کوتاهی که استیو جابز از آن در ابتدای یکی از ارائه‌هایش استفاده کرد این بود:
«گرسنه بمان؛ احمق بمان»!
واضح است که شروع سخنرانی با هر نقل‌قول یا جمله‌ای امکان‌پذیر نیست. آنچه می‌گویید باید با پیامی که قصد انتقالش را دارید، مطابقت و همخوانی داشته باشید. علاوه بر این، طبیعتاً نمی‌خواهید مخاطبان را از خودتان برنجانید؛ پس یکی از نکات مهم سخنرانی این است که مراقب باشید هنگام بیان جملاتِ آغازین به کسی توهین نکنید. آنچه می‌گویید باید خوشایند و ساده و درعین‌حال تأثیرگذار باشد.
2. ترکیب طلایی اشتیاق و شوخ‌طبعی؛ حتماً امتحانش کنید!
در هر سخنرانی استیو جابز نکته‌ای وجود دارد که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. یکی دیگر از نکات مهم سخنرانی جابز این است که او همواره با اشتیاق زیادی صحبت می‌کرد. آیا تا به حال معلمی داشته‌اید که به‌واسطه آنچه یادتان می‌دهد، به هیجان آمده باشد؟ احتمالاً بله! در این صورت بی‌تردید آن معلم را آسان‌تر از معلمی که بدون اشتیاق و هیجان در کلاس درس حاضر می‌شد، به خاطر می‌آورید. اگر خودتان به آنچه می‌گویید معتقد و علاقه‌مند باشد، مخاطبان نیز نسبت به گفته‌هایتان چنین احساسی خواهند داشت.
در بحث نکات مهم سخنرانی اگر اشتیاق را یک روی سکه بدانیم، شوخ‌طبعی روی دیگر سکه است. همه انسان‌ها خندیدن را دوست دارند. به همین سبب شوخ‌طبعی همواره ایده خوبی برای جلب‌توجه دیگران است که جواب می‌دهد. حتی اگر در یک وبینار، هیچ‌کدام از شرکت‌کنندگان را نبینید اما با اطمینان شوخی کنید یا یک جوک بگویید، مخاطبان باور می‌کنند که آنچه گفته‌اید، واقعاً خنده‌دار است. در چنین موقعیت‌هایی، احتمالاً نمی‌توانید خندیدن آن‌ها را ببینید؛ ولی حداقلش این است که برای خودتان، اوقات خوشی ایجاد می‌کنید. طنز و شوخ‌طبعی باعث می‌شود آنچه می‌گویید، در ذهن و قلب مخاطبان بهتر نفوذ کند و آن‌ها را به وجد بیاورد. قاعده شروع طوفانی را در استفاده از چاشنی طنز نیز رعایت کنید. یعنی طنز شما باید ساده، خوشایند و درعین‌حال تأثیرگذار باشد. هیچ سخنرانی نمی‌خواهد با آزردن مخاطبان، در دستیابی به اهدافش ناکام بماند.
3. از صدای خودتان استفاده کنید؛ در غیر این صورت بهتر است ساکت بمانید!
داشتن صدا و سبک اختصاصی، یکی دیگر از نکات مهم سخنرانی محسوب می‌شود. چه زمانی گوش دادن به صحبت‌های یک نفر برای شما خوشایند است؟ اصلاً خودتان چطور یک ماجرا را برای دیگران تعریف می‌کنید؟ بررسی و مقایسه این سؤالات کمکتان می‌کند تا ارائه بهتری داشته باشید. نکته مهم این است که بیش‌ازحد انتقادی فکر نکنید و وسواس به خرج ندهید. گاهی یک لحظه تفکر درباره کاری که انجام می‌دهید، می‌تواند بینش راهگشایی برایتان ایجاد کند. بینشی که به‌واسطه آن متوجه می‌شوید که یک تغییر کوچک در صدا یا لحنتان، چطور شنیدن سخنانتان را برای مخاطبان آسان‌تر و خوشایندتر می‌کند.
شنیدن صحبت‌های فردی که یکنواخت حرف می‌زند یا انگار دارد از روی متن روخوانی می‌کند، تجربه چندان جالبی نیست. در چنین حالتی، خیلی زود خمیازه‌ها به سراغتان می‌آیند و فکرتان حول نوشیدن فنجان قهوه بعدی پرسه می‌زند! اما برعکس، یک مُجری یا سخنران خوب، به مخاطبان انگیزه و انرژی می‌دهد. خوشبختانه یوتیوب پُر از ویدئوهای سخنرانی افراد مختلف است. حتماً این ویدئوها را ببینید و استراتژی سخنرانان را در آن‌ها با دقت بررسی کنید. آن‌ها منابع ارزشمندی برای شکار نکات مهم سخنرانی هستند. ضمناً ازآنجایی‌که که قضاوت درباره عملکرد خودتان حین حرف زدن، کاری دشوار است، بهتر است اجرایتان را ضبط کنید. شاید ناخوشایند به نظر برسد اما مطمئن باشید در ارزیابی عملکرد کمک زیادی می‌کند.
آیا همه نکات مهم سخنرانی به آنچه باید بگویید خلاصه می‌شود؟ اصلاً این‌طور نیست! کیفیت ارائه شما، به همان اندازه که به گفته‌ها بستگی دارد، به ناگفته‌هایتان نیز وابسته است. وقتی حین تعریف روایت، مکث و سکوت می‌کنید، آرام می‌مانید و درعین‌حال به مخاطبان زمان می‌دهید تا آنچه را گفته‌اید به‌خوبی درک کنند. نکته کلیدی در ارتباط با مکث کردن، رعایت تعادل است. شما باید از ابتدا تا انتهای سخنرانی، ریتم و سرعت مناسب کلامتان را حفظ کنید. یادتان باشد که هدف از مکث کردن، ایجاد یک سکون مثبت در حرف زدن است؛ نه اینکه با ایجاد سکته، رشته سخنانتان پاره شود و طوری به نظر برسد که انگار سخنرانی را دوباره از ابتدا شروع کرده‌اید!
4. از زبان بدن در سخنرانی استفاده کنید!
چهارمین مورد از نکات مهم سخنرانی در فهرست ما، استفاده از زبان بدن است. این فقط صدای شما نیست که روی کیفیت ارائه تأثیر می‌گذارد. بدن شما و حرکات آن نیز به همان اندازه مهم است. آگاهی از زبان بدن در سخنرانی به این علت اهمیت دارد که می‌توانید از آن در راستای افزایش قدرت اثرگذاری صحبت‌هایتان، استفاده کنید. باید ببینید می‌خواهید چه تأثیری روی مخاطبان داشته باشید؟ آیا قرار است بایستید یا بنشینید؟ ایستادن یا نشستن در یک محیط پویا یا آرام تفاوت زیادی ایجاد می‌کند.
یکی از مزایای وبینار در مقایسه با سخنرانی حضوری این است که مجبور نیستید به‌طور کامل در قاب تصویر جا بگیرید. اکثر افرادی که از طریق وبینار یک ارائه یا سخنرانی را برگزار می‌کنند، فقط نیمه بالایی بدنشان در تصویر است و راه نمی‌روند. ولی باید بدانید که حتی نیمه بالایی بدنتان به‌تنهایی می‌تواند نکات و اسرار زیادی را بیان کند. حین سخنرانی، حالتی فعال و پذیرا داشته باشید و هرگز دست‌به‌سینه نمانید. مشکل بسیاری از افراد این است که نمی‌دانند با دست‌هایشان چه کار کنند؟! یعنی آن‌ها را کجا و در چه حالتی قرار دهند؟
یک ایده خوب این است که یک شیء مانند یک خودکار یا لیوان در دستانتان داشته باشید. سپس باید توجه کنید که دستانتان ساکن و بی‌حرکت نمانند. یعنی بدون اینکه احساس بی‌قراری را به مخاطبان القا کنید، آن‌ها را به شکل مناسبی تکان دهید. به این ترتیب بی‌آنکه معذب شوید، توانسته‌اید یک حالت بدنی باز را با استفاده از دستانتان ایجاد کنید.
تمرین زبان بدن را به روش‌های مختلفی می‌توان انجام داد. یکی از بهترین این روش‌ها، تماشای بی‌صدای نحوه اجرای مجریان یا سخنرانانِ شناخته‌شده است. در این صورت، بهتر می‌توانید درک کنید که آن‌ها با زبان بدنشان چه می‌گویند؟ علاوه بر این می‌توانید این کار را با فیلم‌برداری از خودتان انجام دهید. همان‌طور که قبلاً هم گفتیم ضبط حرکات خودتان و تماشای آن ممکن است قدری ناخوشایند به نظر برسد؛ اما با انجام این کار می‌توانید روند پیشرفتتان را مورد بررسی قرار دهید. در کنار توجه به نکات مهم سخنرانی و انجام آن‌ها، اهمیت نظارت بر روند پیشرفت را دستکم نگیرید.
5. داستان بگویید!
محال است حین بیان نکات مهم سخنرانی بتوان از تکنیک داستان‌سرایی یا داستان‌گویی نامی نبرد. یک ارائه خوب، فراتر از بیان اطلاعات با لحن جذاب و زبان بدن مناسب است. همه افراد، دامنه توجه گسترده‌ای ندارند و برای جلب همراهی آن‌ها باید پلن هوشمندانه‌تری داشته باشید. در این مورد هم بیایید به بررسی عملکرد الگوی بی‌نظیرِ عرصه‌ی ارائه یعنی استیو جابز بپردازیم. هر سخنرانی استیو جابز معمولاً بسیار طولانی بود اما با این وجود، همه مخاطبان مجذوب ارائه‌های او می‌شدند. نکته جالب اینکه افراد بعد از گوش دادن به سخنان جابز می‌توانستند آنچه را شنیده‌اند با ذکر جزئیات بازگو کنند. او با تعریف کردن یک داستان، تجربه‌ای به‌یادماندنی را برای مخاطبان رقم می‌زد.
ماجرای «1000 موزیک در جیب شما» را درباره دستگاه‌های آی‌پاد به یاد دارید؟ جابز زمانی که اولین دستگاه آیفون را معرفی کرد، ابتدا با 3 بخش مجزا، مخاطبان را هیجان‌زده کرد. یک آی‌پاد جدید، یک تلفن تکاملی و یک دستگاه جدید برای ارتباط اینترنتی. همان‌طور که بعداً معلوم شد، این سه دستگاه درواقع یک دستگاه یعنی همان آیفون بودند. استیو جابز نخست از طریق تهییجِ مخاطبان با تشریح سه داستان متفاوت، نوعی حالت تعلیق در آن‌ها ایجاد کرد. سپس به داستان‌هایش جلوه دیداری بخشید و به همه نشان داد که با هر بخش از این سه بخش چه کاری می‌توانند انجام دهند؟ هر چه جلوتر می‌رویم، ماجرا هیجان‌انگیزتر می‌شود و تماشاگران بیشتر و بیشتر به وجد می‌آیند. این سخنرانی استیو جابز، به‌راستی نمونه‌ای درخشان از هنر داستان‌سرایی با عنصر شگفتی و تعلیق است!
گنجاندن اطلاعات و پیام‌های مهمِ ارائه در یک قصه یا داستان، باعث ایجاد تعلیق می‌شود. تعلیقی که توجه مخاطبان را حفظ می‌کند و باعث می‌شود از همراهی کردن با شما دست نکشند. علاوه بر این، وقتی به جای بیان خشک اطلاعات، یک داستان تعریف می‌کنید، اطلاعات در ذهن مخاطبان ماندگارتر می‌شوند. ضمناً بهره‌گیری از احساس همدلی مخاطبان، یک ترفند عالی دیگر برای انتقال پیام و حفظ توجه و همگامی آن‌هاست.
6. تمرین کنید؛ کار نیکو کردن از پُر کردن است!
این ضرب‌المثل به ارتباط بین تمرین کردن و کسب مهارت در یک کار اشاره می‌کند. هیچ‌کس بدون تمرین نمی‌تواند مهارت مطلوبی در انجام یک کار داشته باشد. مگر استثنائاتی که قطعاً تعدادشان در طول تاریخ، زیاد نیست! تمرین، عملکرد همه افراد را در زمینه‌ای بهبود می‌بخشد و این بدیهی‌ترین و درعین‌حال اساسی‌ترین مورد از نکات مهم سخنرانی است. برخی می‌گویند استیو جابز برای کسب آمادگی جهت سخنرانی در مقابل مخاطبان، 150 بار تمرین کرده است! او زیروبم آنچه را باید می‌گفت، می‌دانست. اگر به خودتان اطمینان داشته باشید و بدانید چه می‌خواهید بگویید، بسیار قانع‌کننده‌تر از زمانی به نظر می‌رسید که مطمئن نباشید آیا همه چیز را گفته‌اید یا نه؟ وجود این اطمینان، مخصوصاً زمانی که می‌خواهید چیزی را بفروشید یا محصولی را معرفی کنید، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
در ارتباط با تمرین سخنرانی، توصیه‌های مفیدی وجود دارند که ذکر آن‌ها در اینجا خالی از لطف نیست. مهم‌ترین موضوعی که در این خصوص باید بدانید تأثیر تکرار کردن است. به قدرت تکرار باور داشته باشید. بار اول که تمرین سخنرانی می‌کنید، مطمئناً ایرادهای زیادی دارید؛ ولی با هر بار تمرین، عملکردتان بهتر و بهتر می‌شود. موضوع دیگر، نوشتن متن است. نوشتن متن سخنرانی، خواندن آن با صدای بلند و نهایتاً نت‌برداری از کلیدواژه‌ها به شما کمک زیادی می‌کند. وقتی تا حدی روی متن مسلط شدید، تازه مرحله اصلی کار آغاز می‌شود.
حالا نوبت آن شده که ایده‌ها و سخنانتان را با همه مهارت‌هایی که درباره نحوه سخنرانی آموخته‌اید، ترکیب کنید. چه زمان‌هایی مکث می‌کنید؟ چطور از زبان بدن استفاده می‌کنید؟ چطور افراد را با آنچه می‌گویید همراه می‌سازید؟ چطور از فرازوفرودهای آوایی برای حفظ توجه آن‌ها بهره می‌گیرید؟ حتماً حین تمرین کردن از خودتان فیلم بگیرید. مطمئن باشید که بهترین راه تمرین و یادگیری همین است. با این کار، تدریجاً به قرار گرفتن در مقابل لنز دوربین هم عادت می‌کنید!
و در پایان… آرام باشید و لذت ببرید!
در آخر یک نکته، اهمیت بسیار زیادی دارد؛ اینکه لذت بردن را فراموش نکنید. سخنرانی عمومی به‌صورت حضوری یا در قالب وبینار، رویدادی بسیار سرگرم‌کننده است. رویدادی که اگر آمادگی خوبی داشته باشید، تقریباً هیچ مشکلی در اجرای آن پیش نمی‌آید. شما خود را برای بیان گفته‌هایتان آماده می‌کنید. یادتان باشد که هر چه بیشتر از آنچه می‌گویید لذت ببرید، مخاطبان نیز لذت بیشتری از آن خواهند برد.
در این مطلب چند مورد از نکات مهم سخنرانی را که برگرفته از عملکرد استیو جابز در ارائه‌هایش بود، با شما همراهان گرامی سخنوری در میان گذاشتیم. نامی جاودان که هر کنش و واکنش او حین سخنرانی می‌تواند یک کلاس آموزنده باشد. البته یادتان باشد قرار نیست که شما هم استیو جابز دیگری باشید. شما باید خودتان باشید و از رفتار بزرگانی مانند استیو جابز صرفاً به‌عنوان یک الگو درس بگیرید. امیدواریم آنچه خواندید مورد توجهتان قرار گرفته باشد.
