ذهنیت رشد (Growth Mindset) اهمیتی فوقالعاده در فرایند توسعه فردی دارد. روشهای زیادی برای ایجاد یا تقویت ذهنیت رشد وجود دارد که ما در اینجا به ده مورد طلایی اشاره میکنیم. میتوانید هر یک از این روشها را مدنظر قرار داده و آنها را در مسیر توسعه فردی زندگیتان و حرکت به سوی کمال به کار بگیرید.
1. روی تلاشتان تمرکز کنید!
واضح است که تلاش و کوشش، در هر زمینهای، لازمهای حیاتی بوده اما در خصوص ذهنیت رشد، نکتهای است که باید توجه ویژهای به آن داشته باشید. واقعیت این است که همزمان که جسورانه برای نیل به اهدافمان کار و تلاش میکنیم، همواره عواملی وجود دارند که میتوانند سد راهمان شوند.
بهعنوانمثال، موضوع تحسین و تشویق را در نظر بگیرید. تحسین، مؤلفهای است که به ما در حرکت بهسوی اهدافمان کمک میکند. از این گذشته، همه ما عاشق تکانههای خوشایند یا کلماتی هستیم که در مسیر رسیدن به موفقیت، تشویق و ترغیبمان کنند. اما در برخی مواقع لازم است در این زمینه بیشتر احتیاط کنیم.
پیشتر، مطالعات علمی زیادی بودهاند که تحسین را بهعنوان یک مُحرک و عامل انگیزشی درونیِ سازنده قلمداد کردهاند. اما نه هر تحسینی را!
نکته مهم اینجاست که همزمان که برای رسیدن به هدفی تلاش میکنیم، بهجای تحسین توانمندیهایمان، خودِ تلاشمان را تحسین کنیم. مثلاً بهجای تحسین اینکه چقدر در کارتان عالی یا مستعد هستید، تلاش و فداکاریتان را ستایش کنید.
اما چرا؟ چون تحسین توانمندیها افراد را بهسوی یک قالب ذهنی ثابت سوق میدهد. وقتی صرفاً توانمندیها تحسین شوند، افراد از پذیرش کارهای جدیدی که میتوانند از طریق انجام آنها، چیزهای جدیدی یاد بگیرند، سرباز میزنند. آنها مایل به انجام کار جدیدی نیستند که ممکن است نقصهایشان را در معرض نمایش قرار دهد یا توانایی و استعدادشان را زیر سؤال ببرد. پس قبل از هر چیز، روی تلاشتان تمرکز کنید!
2. سؤالات متفاوت بپرسید!
فرایند پرسش و پاسخ متفاوت، در ایجاد ذهنیت رشد، نقش غیرقابلانکاری دارد. سؤالات در واقع بهمثابه آجرهای ساختمان یادگیری هستند. زمانی که در کاری شکست میخوریم، با تحت فشار قرار دادن خود و تکرار این جمله که “دفعه بعد، بیشتر تلاش میکنم” چیزی یاد نمیگیریم. در عوض، هر بار که در کاری با ناکامی مواجه میشوید، سؤالاتتان را مجدداً تعریف کنید. از خود بپرسید که چه کاری را میتوانستید به شکلی متفاوت انجام دهید؟ کدام راهکارها مؤثر بودند و کدامها نه؟ این کار کمکتان میکند که در دام چرخهی باطلِ تلاش بیشتر و رسیدن به همان نتایج، نیفتید.
3. بازخورد فعالانه دریافت کنید!
صد البته که پرسیدن سؤالاتی که در قسمت قبل گفتیم، خودش بخشی از فرایند بازخورد محسوب میشود اما همواره میتوانید برای دریافت بازخورد در جستجوی راههای دیگر نیز باشید. وقتی ذهنیت رشد داشته باشید، جستجو برای دریافت بازخورد بهنوعی غریزهی درونی برایتان تبدیل میشود. درست شبیه تلاش برای یافتن چالشهای جدید!
4. سرسخت باشید!
شکست، بازگشت و تلاش دوباره، بخشی از فرایند یادگیری و لازمهی ایجاد ذهنیت رشد بوده که سماجت و سرسختی، اصلیترین مؤلفهای است که به آن نیاز دارید. اما در اینجا هم باید احتیاط کنید!
همانطور که در قسمت 2 گفتیم، شما نباید اسیر چرخهی باطل امتحان مکررِ یک مسیر و درجا زدن شوید. انجام یک کار مشابه و انتظار نتیجه متفاوت، نوعی دیوانگی است! باید اطمینان حاصل کنید که در مسیری درست بهسوی هدفتان حرکت میکنید. اینکه چطور مسیر صحیح را تشخیص دهید، بیشتر به خودتان بستگی دارد. میتوانید یک روش جدید را امتحان کنید یا با واکاوی درونی، چیزهایی را در خودتان تغییر دهید.
5. کارهای دشوار انجام دهید!
افرادی که قالب ذهنی ثابتی دارند، از انجام کارهایی که آنها را با یک چالش جدی مواجه کند، طفره میروند. آنها ترجیح میدهند کارهایی انجام دهند که با آن احساس راحتی میکنند. بهجای این رویکرد، خودتان را به اعماق چالش پرت کنید. حتی اگر کاملاً ندانید که چه کاری باید انجام دهید! البته نمیگوییم که بدون توجه و احتیاط، به هر کاری دست بزنید اما در مواجهه با تجربیات جدید، رویکردی فعال، پذیرا و استراتژیک داشته باشید.
در مسیر ذهنیت رشد از خود سؤال کنید آیا میتوانید خودتان را در حال انجام آن کار یا پروژهی خاص، تصور کنید؟ اگر نسبت به آن علاقه دارید، آموختن بیشتر درباره آن را آغاز کنید. حتی اگر در همان لحظه، فاقد مهارت کافی برای انجام بینقص آن کار باشید.
6. استانداردهای بالایی داشته باشید!
اهمیت داشتن استانداردهای بالا در کار و متعاقباً مسیر ذهنیت رشد، بسیار بیشتر از آن چیزی است که فکر میکنید! البته وجود این استانداردها ممکن است در بعضی حوزهها و برای بعضی افراد، استرسزا باشد اما پیشنهاد ما این است که این استانداردها را در وهلهی اول در کارهایی وضع کنید که نسبت به انجام بهتر آنها عطش و انگیزه دارید. وقتی در انجام کارها، استانداردهای بالاتری برای خودمان وضع کنیم، معمولاً بهطور غریزی و ناخودآگاه تلاش بیشتری میکنیم که نهتنها آن استاندارد را رعایت کنیم، بلکه بهطور پیوسته از آن پیشی گرفته و ارتقایش دهیم و این یعنی همان رویکرد بهبود مستمر در انجام کار!
7. قالب ذهنیتان را مجدداً تنظیم کنید!
قالب ذهنی ما تماماً بر افکار و باورهایمان استوار است. با توجه به این واقعیت، اقداماتی وجود دارد که میتوانید بهواسطه آنها، به تعریف و تنظیم مجدد قالب ذهنیتان بپردازید که برخی از آنها عبارتاند از:
- ایرادات و نقصهایتان را بپذیرید و به دنبال راهی برای رفع آنها باشید.
- چالشها را به چشم فرصت ببینید.
- بهجای “شکست” از واژهی “یادگیری” استفاده کنید.
- تعریف دوبارهای از نبوغ داشته باشید. بدانید که نبوغ، مستلزم سختکوشی است. نبوغ، مفهومی محال و پیچیده نیست!
- رویکرد مثبتی نسبت به انتقاد داشته باشید.
8. دائماً به دنبال تأیید نباشید!
این رویکرد کمکتان میکند که استقلالِ رویهی بیشتری داشته باشید. وقتی تمام تلاشمان را صرف جلب رضایت فرد یا افراد دیگر کنیم، در واقع خودمان را گم کرده و از دست میدهیم. وقتی هم که خودتان از صحنه محو شوید، ادامهی مسیر ذهنیت رشد از اساس بیمعنا خواهد بود! پس در وهلهی اول، بهجای تمرکز روی جلب رضایت و آنچه دیگران فکر میکنند، بر یادگیری و پیشرفت خودتان تمرکز کنید.
9. بیش از نتایج، از خود فرایند لذت ببرید!
هرچند که نتایج نهایی، مهم هستند اما تنها دلیل آغاز مسیر ذهنیت رشد و یادگیری نیستند. نتایج، البته که اهمیت دارند اما غالباً زودگذرند و اغلب افرادی که صرفاً با هدف نتیجه به انجام کاری مبادرت میکنند، راه پیشرفتشان را سد میکنند. فکر خود را تماماً درگیر مقصد نکنید، بلکه بیشتر از مسیر لذت ببرید. وقتی به فرایند ذهنیت رشد اهمیت دهیم و از تلاش و یادگیری در طول این مسیر لذت ببریم، سریعتر پیشرفت خواهیم کرد.
10. از افراد متخصص کمک بگیرید!
وقتی به مسیر تازهای قدم میگذارید، گاهی ممکن است به کمک فردی که در آن مسیر، مهارت یا تجربه بیشتری دارد، نیاز پیدا کنید. اساساً مهارت درخواست کمک از دیگران، بخشی از هستهی فرایند خود-اصلاحی محسوب میشود. پس اگر عادت ندارید از دیگران درخواست کمک نموده یا نمیدانید چطور باید این کار را انجام دهید، بهتر است هر چه سریعتر این مهارت را در خودتان تقویت کنید.
مقالات خواندنی:
