جواب توهین با شعر می‌تواند حرکتی متفاوت باشد. مطمئناً هیچ‌کس دوست ندارد از جانب دیگران، مورد اهانت قرار بگیرد. ولی اجتناب از مواجهه با چنین موقعیت‌های ناخوشایندی در طول زندگی، تقریباً محال است. همه ما با موقعیت‌هایی روبرو می‌شویم که در آن‌ها فرد دیگری ممکن است به ما توهین کند. شاید واقعاً کوتاهی یا خطایی از ما سر زده باشد؛ بااین‌حال، برای توهین و بی‌احترامی هیچ توجیه محکمه‌پسندی وجود ندارد. بنابراین، پذیرش توهین و اهانت هرگز کار آسانی نیست.
شما در مقابل توهین احتمالی دیگران، چه واکنشی از خود نشان می‌دهید؟ آیا از کوره در می‌روید؟ شاید هم سکوت را انتخاب کنید تا به شیوه خودتان، فرد هتاک را ادب کرده باشید. بااین‌حال، تجربه نشان داده که این دو حالت، معمولاً بهترین انتخاب نیستند. وقتی از کوره در بروید، ممکن است خودتان هم به طرف مقابل توهین کنید که این کار، مطمئناً دور از شأن شماست. اگر خودتان را کنترل نکنید، چه‌بسا کار به جاهای باریک بکشد و شاهد سناریوهای تلخ‌تری مثل درگیری فیزیکی باشیم.
از آن طرف، سکوت نیز همیشه چاره‌ی کار نیست. میزان کاراییِ سکوت تا حد زیادی به درک و شأن طرف مقابل بستگی دارد. متأسفانه گاه سکوت نه‌تنها فرد هتاک را از توهین کردن بازنمی‌دارد، بلکه ممکن است وی را به هتاکی بیشتر ترغیب کند. اگر نه این و نه آن، پس بهترین واکنش به اهانت چیست؟ پیشنهاد می‌کنیم به ایده‌ی جواب توهین با شعر فکر کنید. با خواندن یک بیت شعر، می‌توانید به بهترین شکل ممکن به اهانت فرد هتاک پاسخ دهید. به این ترتیب، نه در مقابل بی‌احترامی سکوت کرده‌اید و نه با آلوده کردن دهانتان به دشنام، شأن خودتان پایین می‌آورید.
با این مقدمه، احتمالاً متوجه شده‌اید که در این مقاله از سایت سخنوری قرار است درباره چه موضوعی صحبت کنیم. بله درست حدس زده‌اید؛ جواب توهین با شعر! اگر می‌خواهید برای پاسخگویی به اهانت‌ها، جواب‌های شنیدنی، مختصر، مفید و محکمی در آستین داشته باشید، تا انتهای این گفتار با ما همراه باشید.
در جواب توهین چه باید گفت؟
جواب توهین با شعر، یک حرکت هوشمندانه و درعین‌حال متفاوت است. با خواندن یک بیت کوتاه و تأثیرگذار، نه‌تنها در مقام پاسخ برمی‌آیید بلکه چه‌بسا طرف مقابل را خیلی زود متوجه اشتباه خود کنید. بااین‌حال، تمام اَشعار در جواب توهین، تأثیر و موضوعیت یکسان و برابری ندارند. برخی اشعار، هتاکی و فرد هتاک را به‌طور ضمنی و غیرمستقیم نکوهش می‌کنند؛ درحالی‌که برخی دیگر، این کار را به‌صورت مستقیم، عیان و آشکار انجام می‌دهند.
انتخاب یک شعر مناسب برای پاسخگویی به توهین، تا حد زیادی به طرف مقابل و همین‌طور شدت اهانت او بستگی دارد. درنهایت، این فقط خود شما هستید که می‌توانید بهترین تصمیم ممکن را بگیرید.
گلچینی از اشعار برای جواب توهین با شعر
اگر مصمم هستید که جواب توهین را با شعر بدهید، تصمیم خوبی گرفته‌اید. ولی برای انجام این کار، باید اشعار مناسبی را در ذهن داشته باشید تا در مواقع لازم، بتوانید آن‌ها را فوراً به یاد آورده و روان و سلیس بخوانید. در اینجا گلچینی از اشعار را در قالب ابیات قصار و تأثیرگذار (تک‌بیتی و دوبیتی) برای شما عزیزان گردآوری کرده‌ایم. گلچینی که هر یک از ابیات آن می‌تواند پاسخی کوتاه، پرمایه، مؤدبانه و درعین‌حال دندان‌شکن به اهانت باشند! این شما و این هم مجموعه‌ای ارزشمند برای جواب بی ادبی با شعر!
صائب به ادب باش که گردون ز حوادث / صد دست برآورده برای ادب تو
گشت از ترک ادب هر بی‌حیایی کامیاب / من در این محفل، ادب آموختم بی‌فایده
باادب شربت زلال خورد / بی‌ادب سخت گوشمال خورد
شوخی طفل یکی صد شود از رو دادن / ادب بی‌ادبان را به ادب باید کرد
چو باشی باادب یابی معانی / چو باشی بی‌ادب زو باز مانی
ادب آمد در این ره اصل هر کار / همی‌گویم ادب زنهار زنهار
ادب را دوست دار و باادب باش / به‌قدر خویش دائم در طلب باش
«از خدا جوییم توفیق ادب / بی‌ادب محروم گشت از لطف رب
بی‌ادب تنها نه خود را داشت بد / بلک آتش در همه آفاق زد»
باادب باش که تکلیف جوانان ادب است / فرق مابین بنی‌آدم و حیوان ادب است
باادب باش که سرمشق جوانان ادب است / آیه آیه همه جا سوره‌ی قرآن ادب است
از احادیث و روایات به ما شد معلوم / شرف و منزلت مرد سخن‌دان، ادب است
ز ادب پرس، مپرس از نسب و ثروت / ز هنر گوی، مگوی از پدر و مادر
از بی‌ادبی کسی به جایی نرسید / دُریست ادب به هر گدایی نرسید
راحت روح زنان، زینت مردان ادب است / باادب باش که سرمایه خوبان ادب است
ادب پیرایه‌ی نادان و داناست / خوش آن کو از ادب خود را بیاراست
بی‌ادب را به زر مگو که نکوست / ادب مرد به ز دولت اوست
بنگر و با کس مکن از ناسزا / آنچه نداریش سزاوار خویش
«آن کس که بدم گفت، بدی سیرت اوست / وان کس که مرا گفت نکو خود نیکوست
حال متکلم از کلامش پیداست / از کوزه همان برون تراود که در اوست»
با همه این تفاصیل، گاهی سکوت بهتر است…!
هر کدام از اشعار بالا، موضوع ادب و عفت کلام را از زاویه‌ای خاص مورد تأکید قرار داده و اهمیت آن‌ها را به‌وضوح نشان می‌دهند. اغلب این اشعار، در عین عمق معنایی، ساده هستند و حفظ و به خاطر سپاری آن برای جواب بی ادبی با شعر کاری آسان است. ضمناً مرور این ابیات، در وهله اول ادب و اهمیت رعایت آن را به خودِ ما یادآوری می‌کند.
با همه نکاتی که در این گفتار به آن‌ها اشاره کردیم، یادآوری یک نکته مهم خالی از لطف نیست. آن هم اینکه گاهی سکوت، بهترین گزینه روی میز است. علی‌رغم اینکه جواب توهین با شعر، یک اقدام بدیع و تأثیرگذار به نظر می‌رسد، لزومی ندارد در جواب هر توهینی، به پاسخگویی متوسل شوید. گاهی ممکن است اختلاف شأن شما با فرد هتاک آن‌قدر زیاد باشد که جواب توهین با شعر، عملاً هیچ نتیجه‌ای نداشته باشد. در چنین شرایطی، پاسخگویی شما معمولاً طرف مقابل را آگاه و متنبه نمی‌کند؛ بلکه فقط شأن شما را تنزل می‌دهد. پس همان بهتر که بزرگوارانه سکوت و عبور کنید.
گاهی جایگاه خاص طرف مقابل از پاسخگویی به اهانت او منعتان می‌کند. مثلاً چه‌بسا توهین، از جانب پدر، مادر یا فردی باشد که جایگاه بسیار خاصی در زندگی شخصی شما دارد. در چنین مواقعی، سکوت بهترین نسخه‌ی ادب است که باید به آن وفادار ماند. گاهی هم سیاست ایجاب می‌کند که در مقابل توهین، سکوت کنید. مثلاً اگر توهین از جانب مدیر یا مافوق شما باشد، آنگاه شاید بهتر است به جای جواب توهین با شعر قدری تأمل کنید. زیرا واکنش شما ممکن است برایتان از نظر حرفه‌ای، تبعات سنگینی در پی داشته باشد.
سخن آخر
خلاصه اینکه هیچ انسان عاقل و با عزت نفسی، توهین و هتک حرمت را برنمی‌تابد. پس چه خوب است همواره خود را برای رویارویی با شرایط ناخوشایندی که شاید در آن مورد توهین قرار بگیریم، آماده کنیم. شرایطی که با ارائه‌ی یک پاسخ عبرت‌آموز و درعین‌حال مؤدبانه، فرد هتاک را بابت آنچه بر زبان آورده، پشیمان و متنبه سازیم. در چنین مواقعی، دادن جواب توهین با شعر به‌مراتب تأثیرگذارتر از درگیری در یک جنگ لفظی پایان‌ناپذیر است. و البته فراموش نکنیم که گاهی هم بهتر است ساکت باشیم.
امیدواریم آنچه خواندید، مورد قبول و رضایت شما مخاطبان گرامی مدرسه سخن قرار گرفته باشد.
