انسان‌ها چه بخواهند و چه نخواهند در مقاطعی از زندگی خود به مهارت‌های سخنرانی و فن بیان احتیاج پیدا می‌کنند. این اتفاق می‌تواند در مدرسه، دانشگاه، محیط کار یا جمع خانوادگی شما رخ دهد. بنابراین چه بهتر که از همین امروز، آمادگی لازم برای رویارویی با چنین شرایطی را در خودتان ایجاد کنید. در ادامه تلاش می‌کنیم به چند مورد از مهم‌ترین سؤالات پیرامون موضوع سخنرانی و فن بیان پاسخ دهیم. از شما عزیزان دعوت می‌کنیم تا انتها با ما همراه باشید.
1. آیا همه می‌توانند سخنور خوبی باشند؟
قطعاً. مهارت سخنرانی و فن بیان بیش از آنکه یک قدرت ذاتی و ژنتیکی باشد، یک مهارت قابل اکتساب است. به این معنا که از طریق یادگیری و تمرین می‌توانید در آن مسلط شوید.
بله! شاید بگویید برخی افراد از کودکی و به‌طور ذاتی استعداد خوبی در زمینه صحبت کردن مقابل جمع دارند. بااین‌حال، به یاد داشته باشید که حتی آن‌ها هم نهایتاً برای تبدیل شدن به یک سخنور خوب، باید تلاش و زمان زیادی صرف کنند.
بد نیست آن روی سکه‌ی تأثیر ژنتیک و ویژگی‌های ذاتی را هم بر مهارت سخنوری eli5 ببینیم. به‌عنوان مثال، افراد برونگرا پتانسیل و آمادگی بیشتری برای تبدیل شدن به یک سخنران خوب دارند. درحالی‌که افراد درون‌گرا معمولاً با چالش‌های بیشتری در این مسیر روبرو می‌شوند. بااین‌حال باز هم آنچه درنهایت از هر دو دسته، سخنوران بزرگ می‌سازد اشتیاق، تمرین و آموزش صحیح است.
2. یک سخنور خوب به چه مهارت‌هایی نیاز دارد؟
برای اینکه سخنور خوبی باشید باید مهارت‌های مختلفی را در خودتان ایجاد و تقویت کنید. بااین‌حال، از بین این مهارت‌ها سه مهارت اهمیت ویژه‌ای دارند:
- کنترل صدا: سخنوران بزرگ به‌خوبی می‌دانند که چطور صدایشان را کنترل کنند. گاهی فقط شدت یا سرعت صدای شما می‌تواند پیام منحصربه‌فردی ایجاد کند. افرادی که با لحن و صدای یکنواخت صحبت می‌کنند، موجب خستگی مخاطبان می‌شوند و نمی‌توانند الهام‌بخش باشند. شما باید بدانید چه زمانی بلند یا آهسته صحبت کنید، چه زمانی مکث کنید، چه زمانی تأکید کنید و …
- زبان بدن: بعد از آموختن نحوه کنترل لحن و صدا، باید بر چگونگی استفاده از زبان بدن مسلط شوید. تمام بدن و اندام‌هایی که در معرض دید عموم قرار می‌گیرند، می‌توانند نقش مؤثری در ارائه‌ی شما ایفا کنند. ژست‌ها و حالات چهره و همچنین تماس چشمی، بخش بسیار مهمی از زبان بدن هستند. استفاده از زبان بدن در سخنرانی و فن بیان، آداب و قواعد خاص خودش را دارد. به‌عنوان مثال همواره باید صاف بایستید و به‌هیچ‌عنوان قوز نکنید. یا اینکه چهره و رفتار خود را همواره با کلماتی که بر زبان جاری می‌سازید، مطابقت دهید.
- داستان‌سرایی: یکی از اثربخش‌ترین مهارت‌ها در زمینه سخنرانی و فن بیان، داستان‌سرایی است. ربط دادن موضوع سخنرانی به یک داستان یا حکایت شنیدنی، جذابیت گفته‌هایتان را صدچندان می‌کند. به این ترتیب مطمئن می‌شوید که مخاطب، ضمن توجه دقیق به صحبت‌هایتان، آن‌ها را با بالاترین وضوح و کیفیت در ذهن خود مجسم می‌کند.
3. چطور می‌توانیم شیوا و روان صحبت کنیم؟
شیوایی یا روان بودن کلام، مکمل سخنوری و فن بیان است. یک سخنور خوب باید ریتم و پیوستگی لازم را در گفته‌هایش ایجاد کند. برای اینکه روان صحبت کنید، ابتدا باید اصوات پرکننده و اضافه‌ای مثل «آ»، «اممم»، «اِ» و … را از گفتارتان حذف کنید. علاوه بر این، یادگیری نحوه استفاده از مکث هم یک مزیت عالی برای سخنوران است.
نکته دیگری که باید به خاطر بسپارید عدم استفاده از کلماتی است که به هر دلیلی با آن‌ها احساس راحتی نمی‌کنید. فراموش نکنید که گاهی زیبایی، عین سادگی است و کلمات و جملات ساده، به انتقال دقیق پیام شما کمک بیشتری می‌کنند.
4. آیا سخنوران خوب باید شخصیت کاریزماتیک داشته باشند؟
کاریزما می‌تواند سلاح مخفی و قدرتمندی برای یک سخنران باشد. ولی باید بدانید که داشتن شخصیت کاریزماتیک در سخنرانی و فن بیان، یک شرط لازم نیست. چراکه کاریزما بیش از اینکه به پیام یا ایده شما ربط داشته باشد، به خود شما مربوط می‌شود.
افراد کاریزماتیک بهتر و آسان‌تر می‌توانند از آغاز کار، توجه مخاطبان را به خود جلب کنند. پیداست که این به‌خودی‌خود یک مهارت بسیار ارزشمند باشد. بااین‌حال فراموش نکنید که همه این‌ها درنهایت برای این است که شما بتوانید یک سخنرانی عالی داشته باشید. جالب است بدانید که کاریزمای بیش‌ازحد حتی گاهی می‌تواند بر روند سخنرانی eli5 تأثیر منفی بگذارد؛ چراکه حواس مخاطب را از پیام اصلی شما پرت می‌کند!
5. چطور می‌توان مهارت سخنرانی و فن بیان را به‌طور رایگان یاد گرفت؟
این سؤال به این معناست که برای غلبه بر ترس‌ها و تردیدها تصمیمتان را گرفته‌اید و می‌خواهید یک سخنور عالی باشید. پس به شما تبریک می‌گوییم! خوشبختانه منابع خوبی وجود دارند که به‌واسطه استفاده رایگان از آن‌ها می‌توانید پیشرفت چشمگیری در این زمینه داشته باشید. برخی از این منابع عبارت‌اند از:
- ویدئوهای آموزشی یوتیوب
- پست‌ها و مقالات وبلاگی
- سخنرانی سخنرانان بزرگ
6. آیا شرکت در دوره‌های آموزش فن بیان واقعاً مؤثر است؟
قطعاً! درواقع تجربه نشان داده که بهترین راه برای کسب توانایی سخنرانی و فن بیان eli5، شرکت در دوره‌های آموزشی است. بااین‌حال فراموش نکنید که نتیجه شرکت در یک دوره آموزشی بیش از خودِ دوره یا مربیان آن به شما بستگی دارد. این بدان معنا نیست که همه دوره‌های آموزش فن بیان، خوب و مثمر ثمر هستند؛ ولی درنهایت این شما هستید که تعیین می‌کنید از تلاش‌هایتان چه نتیجه‌ای بگیرید؟
با همه این حرف‌ها در یک مورد تردیدی وجود ندارد. اینکه اگر یک مربی بادانش، مجرب و مشتاق در کنارتان باشد قطعاً اتفاقات خوبی برایتان می‌افتد.
7. چطور برای فن بیان و سخنرانی، اعتمادبه‌نفس لازم را داشته باشم؟
بنا به یک قاعده کلی، وقتی آمادگی وجود داشته باشد، اعتمادبه‌نفس هم به دنبال آن خواهد آمد. پس کلید افزایش اعتمادبه‌نفس برای سخنرانی، کسب آمادگی مطلوب است. رسیدن به چنین سطحی از آمادگی به 3 مؤلفه اساسی نیاز دارد:
- آماده‌سازی اولیه: در مرحله اول باید درباره موضوع سخنرانی، به اندازه کافی تحقیق کنید. داشتن اطلاعات کافی به تسلط بیشتر شما روی موضوع بحث منجر می‌شود و زمانی که این تسلط حاصل شود، با اطمینان و اعتمادبه‌نفس بیشتری دهان باز می‌کنید.
- تمرین: مهم‌ترین لازمه‌ی کسب مهارت در سخنرانی و فن بیان، تمرین کردن است. بنابراین از طریق شبیه‌سازی جلسه سخنرانی تا می‌توانید تمرین کنید. حرف زدن مقابل آینه یک تکنیک بسیار مؤثر است که آگاهی خوبی نسبت به نحوه ارائه‌ی شما برایتان ایجاد می‌کند. به این ترتیب می‌توانید برای رفع هر مشکلی که می‌بینید، پلن مشخصی داشته باشید. بعد از تسلط کافی بر ارائه‌ی انفرادی، در مقابل دوستان و اعضای خانواده سخنرانی کنید. از نکات و نقطه نظرات آن‌ها غافل نشوید؛ چراکه می‌توانند سرنخ‌های بسیار خوبی را در راستای بهبود عملکرد، در اختیارتان قرار دهند.
- شناسایی چهره‌های حامی: زمانی که به مرحله اصلی کار می‌رسید، باید سعی کنید چهره‌های حامی را از میان مخاطبان بشناسید. به عبارت دیگر باید به دنبال مخاطبانی باشید که به نظر می‌رسد با ایده‌های شما موافق هستند. چنین افرادی علاقه و تمایل بیشتری نسبت به شنیدن صحبت‌هایتان از خود نشان می‌دهند. تمرکز روی این چهره‌ها به‌واسطه دریافت تأییدِ ضمنی از آن‌ها می‌تواند لحظه‌به‌لحظه اعتمادبه‌نفستان را بالا ببرد.
8. بزرگ‌ترین چالش سخنرانی و فن بیان چیست؟
معمولاً در ارتباط با سخنرانی و فن بیان، دو چالش بزرگ وجود دارد که اکثر افراد با آن‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند. یکی غلبه بر ترس از صحنه و دیگری جلب و حفظ توجه تماشاگران.
9. بهترین سخنرانان از چه تاکتیک‌هایی استفاده می‌کنند؟
سخنرانان بزرگ دنیا از تاکتیک‌های زیادی برای افزایش گیرایی و اثربخشی صحبت‌هایشان بهره می‌گیرند. ولی یکی از مؤثرترین این تاکتیک‌ها، قلاب نام دارد که برای جلب‌توجه اولیه مخاطبان از آن استفاده می‌شود. قلاب می‌تواند بیان یک داستان شخصی، ارائه آمار و ارقام یا تعبیر متفاوتی از یک واقعیت باشد. به عبارت دیگر، هر آنچه از نگاه مخاطب غیرقابل‌چشم‌پوشی باشد و او را وادار به شنیدن کند، یک قلاب است!
10. آیا مهارت‌های سخنرانی و فن بیان را در هر سنی می‌توان یاد گرفت؟
البته! تا زمانی که اشتیاق وجود داشته باشد، نه‌فقط فن بیان و سخنرانی، بلکه هر مهارت دیگری را می‌توانید یاد بگیرید. تبدیل شدن به یک سخنور خوب، ربطی به سن و سال ندارد و همه چیز حول محور خودِ فرد و اقدامات او می‌چرخد. بااین‌حال، هر چقدر زودتر نسبت به یادگیری و تقویت این مهارت‌ها اقدام کنید، معمولاً سریع‌تر می‌توانید به نقطه مورد انتظارتان برسید.
11. یک سخنران خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟
شور و اشتیاق، اعتمادبه‌نفس و از همه مهم‌تر مهارت برقراری ارتباط سه ویژگی و وجه تمایز اصلی سخنرانان خوب هستند.
و در پایان…
اگر به اطرافتان نگاه کنید می‌بینید که اغلب افراد موفق، سخنوران خوبی هستند. البته روی کاغذ شاید بین «سخنوری و خوب حرف زدن» با «موفق بودن» ارتباط زیادی وجود نداشته باشد؛ چراکه به‌هرحال موفقیت از دیدگاه هر کس، تعریف و معنای متفاوتی دارد. بااین‌حال باید اذعان کرد که سخنرانی و فن بیان می‌تواند در زندگی و مخصوصاً در حیطه‌ی شغلی یک برگ برنده باشد. چرا؟ چون اکثر مردم، سخنوران خوب را افراد قابل و شایسته‌ای می‌دانند و درنتیجه برای سپردن مسئولیت‌های بزرگ به آن‌ها اعتماد بیشتری دارند.
در پایان مجدداً تأکید می‌کنیم که تمرین و ممارست نقش اصلی را در تبدیل شدن به یک سخنور بزرگ ایفا می‌کنند. تحقیق و مطالعه البته که ارزشمند است؛ ولی هیچ‌کس صرفاً با مطالعه یک مهارت موفق به کسب آن نمی‌شود. آنچه تفاوت انسان‌های موفق را رقم می‌زند، کیفیت اجرا و عزم آن‌ها در انجام دادن است.
برای پیشرفت در سخنوری و فن بیان به کمک نیاز دارید؟ همین حالا در کلاس‌های آموزش فن بیان مدرسه سخن ثبت‌نام کنید.
