شعرخوانی زیبا یکی از جذاب‌ترین مهارت‌های اجراست. اَشعار، زینت دهنده کلام هستند و می‌توانند تأثیری شگرف و شگفت‌انگیز بر مخاطبان داشته باشند. فرقی ندارد یک مجری صحنه باشید یا یک سخنران! اگر به هر طریقی با جمعی از مخاطبان سروکار دارید، ممکن است روزی به مهارت شعرخوانی نیاز پیدا کنید.
اینکه بخواهید برای اجرا یا سخنرانی در جمع از شعر استفاده کنید، ایده‌ای بسیار خوب است. بااین‌حال اگر به دنبال نتیجه رضایت‌بخش هستید باید مهارت شعر خواندن را «بلد» باشید. شعرخوانی زیبا اصول و قواعد خاص خودش را دارد. اصول و قواعدی که در گفتار پیش رو می‌خواهیم شما خوبان را با آن‌ها آشنا کنیم. پس اگر می‌خواهید روی صحنه و در مقابل جمع، خوب شعر بخوانید تا انتهای این گفتار با سخنوری همراه باشید.
5 قاعده طلایی در شعرخوانی زیبا برای مجریان و سخنرانان
چگونه زیبا شعر بخوانیم؟ 5 قاعده‌ای که در ادامه می‌آیند به شما در پیدا کردن پاسخ این سؤال و بهبود مهارت شعر خواندن کمک می‌کنند:
1. شعر را به‌خوبی حفظ کنید!
اگر شعر را از روی نوشته می‌خوانید که هیچ! ولی اگر قرار است خودتان آن را بخوانید باید شعر را به‌خوبی حفظ کنید. خوانش درست را می‌توان الفبای شعرخوانی زیبا دانست. مهم نیست یک شعر را از جنبه‌های دیگر چقدر خوب بخوانید. اگر این اصل اولیه را رعایت نکنید، در هر صورت ارزش کارتان زیر سؤال می‌رود. بنابراین بسیار مهم است که خودتان را برای خوانش بدون اشتباه و درست شعر آماده کنید.
اگر با شعر آشنایی قبلی ندارید، آن‌قدر آن را تمرین و تکرار کنید که ملکه ذهنتان شود. این کار را می‌توانید هم‌زمان با انجام کارهای روزمره مثل پیاده‌روی، مسواک زدن و … انجام دهید. تکرار ابیات شعر قبل از خواب نیز یک ایده عالی برای تثبیت هر چه بهتر آن در ذهن شماست. اگر هم قبلاً با تمام یا قسمتی از شعر آشنا هستید، باز هم تمرین کافی را از یاد نبرید. اطمینان بیش‌ازحد به حافظه می‌تواند در صحنه اجرا برایتان دردسرساز شود. اتفاقی که حین خواندن مصرع «نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت» برای یکی از مجریان معروف تلویزیون افتاد. ایشان به جای «خط» از واژه «مشق» استفاده کردند!
به‌طور خلاصه، گام اول در شعرخوانی زیبا، حفظ کردن درست شعر است. طوری که بتوانید شعر را چشم‌بسته و بدون فراموشی، اشتباه، مکث و تپق قورت دهید!
2. بهترین ریتم شعر را پیدا کنید!
همه اشعار ریتم و آهنگ خاصی دارند. اساساً شعر به‌واسطه آهنگش، شعر شده است! ولی این ریتم و آهنگ در اشعار مختلف و بنا به عواملی مثال ساختار و سبک شاعر می‌تواند متفاوت باشد. کلید شعرخوانی زیبا، یافتن بهترین ریتم و آهنگ برای هر شعر است.
سعی کنید شعر موردنظر را به روش‌های مختلف بخوانید تا ببینید کدام ریتم نسبت به سایر ریتم‌ها مناسب‌تر است؟ اگر شعر دارای وزن و قافیه مشخصی باشد، کارتان بسیار ساده می‌شود. اما گاهی ممکن است با اشعاری مثل اشعار سپید سروکار داشته باشید که وزن و قافیه مشخصی ندارند. در این صورت آن‌قدر باید با شعر «بازی» کنید تا بهترین ریتم و آهنگ آن را بیابید. بهترین ریتم و آهنگ همان ریتم و آهنگی است که به گوش شما خوش‌تر می‌نشیند. برای این منظور می‌توانید نظر اطرافیانتان را نیز جویا شوید.
اگر شعر انتخابی شما یک شعر معروف است، کمی تحقیق درباره آن خالی از لطف نیست. یک سرچ ساده در اینترنت می‌تواند نکات زیادی را درباره آن شعر دستگیرتان کند. حین مرور این نکات ممکن است الگوهای ظریفی را کشف کنید که در شعرخوانی زیبا کمک زیادی به شما می‌کنند. الگوهایی که تا آن لحظه از نگاه خودتان دور مانده بودند.
3. اجازه ندهید ابهام و تردیدی برایتان باقی بماند!
یکی دیگر از مهم‌ترین اصول شعرخوانی زیبا، اِشراف و احاطه کامل شما نسبت به شعری است که می‌خواهید بخوانید. پس باید همه تردیدها و ابهاماتتان را نسبت به شعر برطرف کنید. اینکه معنای یک واژه یا عبارت خاص را ندانید، به‌هیچ‌عنوان عجیب یا شرم‌آور نیست. شاید هم با واژه‌ای در شعر روبرو شوید که تلفظ صحیح آن را بلد نیستید. باز هم هیچ اِشکالی ندارد!
خوشبختانه ما در عصر موتورهای جستجو و منابع گسترده اطلاعاتی زندگی می‌کنیم. عصری که دسترسی به هر آنچه را می‌خواهیم ظرف چند ثانیه برایمان امکان‌پذیر می‌سازد. بنابراین از «بلد نبودن» یا «متوجه نشدن» نترسید.
اگر علاقه زیادی به پژوهش و مطالعه دارید، حتی می‌توانید درباره نویسنده شعر نیز تحقیقاتی انجام دهید و ببینید آیا نکته‌ای در سرگذشت یا آثار او وجود دارد که برای شما متمایز باشد؟ گاهی اوقات آگاهی از خاستگاه و عقاید یک شاعر می‌تواند به شما در درک بهتر اشعار او کمک زیادی کند. این آگاهی مخاطب را قادر می‌سازد تا بداند شاعر چرا آن شعر را سروده یا مخاطب واقعی‌اش در شعر کیست؟
البته این حد از تحقیق و تعمق در شعر بیش از آنکه یک الزام باشد، نوعی ترجیح و اختیار است که به شما بستگی دارد. آنچه در وهله اول اهمیت دارد این است که کلمات را با تلفظ درست بخوانید و معنای آن‌ها را بدانید.
4. روان بخوانید!
بدون تسلط کافی، موفقیتی در شعرخوانی زیبا نخواهید داشت و تسلط نیز جز از راه تمرین کردن حاصل نمی‌شود. بنابراین هر چقدر بیشتر تمرین کنید، مسلط‌تر می‌شوید.
به علائم نگارشی، مخصوصاً نقطه‌ها و ویرگول‌ها توجه زیادی داشته باشید. شعر را با سرعت مناسب بخوانید و حواستان باشد خوانش آن بیش‌ازحد تند یا کند نشود. برای شعرخوانی زیبا از مکث‌های بی‌دلیل پرهیز کنید و تا زمانی که به نقاط توقف مثل نقطه یا ویرگول نرسیده‌اید، زنجیره‌ی خوانش را قطع نکنید.
اگر شعر موردنظر از نوع نثر یا سپید باشد ممکن است کار کمی سخت شود. مثلاً شاید این سؤال برایتان پیش بیاید که آیا در انتهای یک سطر باید مکث کنید؟ یا برای به هیجان آوردن مخاطبان فوراً خواندن سطر بعد را آغاز کنید؟ قانونی در این زمینه وجود ندارد؛ بنابراین در چنین مواقعی به قضاوت خودتان استناد کنید و مثل همیشه می‌توانید از نظرات اطرافیان نیز کمک بگیرید.
5. شخصیت‌پردازی کنید!
خوانش خشک یک شعر جذابیت آن را کاهش داده و مخاطبان را از همراهی با شعر خسته می‌کند. یادتان باشد که اساساً فلسفه وجود شعر، بیان افکار و ایده‌ها در قالبی است که حال آدمی را بهتر کند. آیا یک بیان خشک می‌تواند از عهده انجام این مأموریت خطیر برآید؟ مطمئناً نه! بنابراین خودتان را در چارچوب انتظارات آکادمیک و پژوهشی محصور نکنید و سعی کنید شعر را به شکلی زنده بخوانید.
بهترین راه برای جان‌بخشی به یک شعر، شخصیت‌پردازی است. به این فکر کنید که شخصیتِ محوری شعر کیست و چطور صحبت می‌کند؟ یک عاشق دل‌خسته که از دوری یا انتظار محبوبش به جان آمده؟ یا یک آزاده‌ی دربند که از لحظات نفس‌گیر حبس گلایه می‌کند؟ مطمئناً هر شخصیت، بیان متفاوتی را از حرف دل ارائه می‌دهد. بنابراین شعرخوانی زیبا را از طریق شخصیت‌پردازی با هنر نمایش ادغام کنید. این ادغام اگر به‌درستی انجام شود مخاطبان را روی صندلی‌هایشان میخکوب خواهد کرد.
اغلب اساتید و صاحب‌نظران سعی دارند متقاعدتان کنند که همه چیزِ اشعار در معانی و اخلاقیات خلاصه می‌شود. بااین‌حال مطمئن باشید که شیفتگیِ انسان‌ها نسبت به شعر و جادوی آن با نوعی شوق زائدالوصف و متعاقباً لبخند آغاز شده است. پس شما هم سعی کنید با شخصیت‌پردازی در شعر، چنین شوقی را در مخاطبان ایجاد کنید. این بهترین کاری است که می‌توانید برای آن‌ها و همین‌طور خودِ شعر انجام دهید!
سخن آخر
اگر تا امروز میانه‌ای با مهارت شعر خواندن حین سخنرانی یا اجرا نداشته‌اید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً این کار را امتحان کنید. شعرخوانی زیبا می‌تواند مقدمه یا پایانی جذاب برای یک اجرای طوفانی باشد و گفته‌هایتان را در ذهن مخاطبان ماندگار کند. اگر بر این باور هستید که مهارتی در خواندن شعر ندارید، مطمئن باشید اشتباه می‌کنید. با 5 قاعده‌ای که خواندید می‌توانید در این زمینه مهارت فوق‌العاده‌ای کسب کنید.
فراموش نکنید که خواندن و دانستن خوب، مفید و لازم است؛ اما درنهایت این تمرین کردن است که موفقیت شما را تضمین می‌کند.
