آیا تاکنون به استفاده از شعر نو برای آغاز سخنرانی فکر کرده‌اید؟ به‌طور کلی استفاده از اشعار خوب بخشی از تاکتیک انتخابیِ سخنوران باهوش است. آن‌ها از میزان تأثیر شعر بر مخاطب به‌خوبی آگاه هستند؛ به همین جهت سعی می‌کنند با شعرخوانی در سخنرانی، ضمن ایجاد تنوع، نفوذ کلامشان را به حداکثر برسانند.
وقتی صحبت از شعرخوانی در سخنرانی می‌کنیم، عجیب نیست که در وهله نخست حواسمان به اشعار کهن و سنتی معطوف شود. بدون تردید اشعار شعرای بزرگی مثل حافظ، مولانا، سعدی، سنایی، خاقانی، نظامی و … سروده‌هایی تکرار نشدنی هستند. سروده‌هایی که هم از جنبه‌ی آهنگ و هم از نظر محتوا ازجمله عالی‌ترین نمونه‌های شعر فارسی محسوب می‌شوند. ولی باید بدانید که شعر فارسی صرفاً در اشعار کهن و منظوم خلاصه نمی‌شود. استفاده از شعر نو برای آغاز سخنرانی هم می‌تواند فتح باب خوبی برای ایراد یک نطق گیرا و طوفانی باشد.
آیا تابه‌حال به مرور مجموعه اشعار نو فارسی پرداخته‌اید؟ اگر نه، پیشنهاد می‌کنیم حتماً این کار را انجام دهید.
شعر نو چیست؟
به‌طور کلی به اشعاری که از حیث قالب و وزن عروضی از ساختار اشعار کهن تبعیت نمی‌کنند، شعر نو می‌گویند. شعر نو خود انواع و قالب‌های مختلفی دارد که نیمایی، موج نو و سپید ازجمله شاخص‌ترین آن‌ها هستند.
نخستین بار این علی اسفندیاری (ملقب به نیما یوشیج) بود که شعر نو را وارد عرصه ادبیات فارسی کرد. به همین دلیل و به‌واسطه نقش انکارناپذیر ایشان به‌عنوان مبدع شعر نو، به این نوع شعر، شعر نیمایی هم می‌گویند. مجموعه اشعار نو به‌مثابه گنجینه‌هایی هستند که می‌توانند خوراک محتوایی ارزشمندی را برای سخنرانی فراهم کنند. پس اگر تا امروز به استفاده از شعر نو برای آغاز سخنرانی بی‌توجه بوده‌اید، شاید وقت آن رسیده که تجدیدنظری اساسی در رویکردتان داشته باشید.
نگاهی به آثار چهره‌های نامدار شعر نو می‌تواند تحولی شگرف را در سبک و نگرش شعرخوانی یک سخنران به وجود بیاورد. غیر از نیما یوشیج، چهره‌های زیادی در آسمان شعر نو فارسی خوش درخشیده‌اند که برخی از شاخص‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- سهراب سپهری
- حمید مصدق
- فریدون مشیری
- احمد شاملو
- مهدی اخوان ثالث
- قیصر امین پور
- هوشنگ ابتهاج
- فروغ فرخ‌زاد
- سیمین بهبهانی
- و …
چگونگی استفاده از شعر نو برای آغاز سخنرانی
الگوی استفاده از شعر نو برای آغاز سخنرانی با الگوی استفاده از اشعار کلاسیک کمی متفاوت است. در اشعار نو برخلاف آثار منظوم و منثور کهن، خبری از مناجات و راز و نیازهای معمول نیست. بنابراین اگر می‌خواهید سخنرانی‌تان را با شعری در وصف آفریدگار شروع کنید، اشعار کهن گزینه‌های بهتری هستند.
یک روش خوب جهت استفاده از شعر نو در سخنرانی این است که بلافاصله بعد از یاد خدا خواندن آن را آغاز کنید. مثلاً می‌توانید سخن را با یک شعر کوتاه تک‌بیتی یا دوبیتی مانند «به نام خداوند جان و خرد…» شروع کنید و به دنبال آن قطعه‌ای از یک شعر نو را بخوانید. درباره استفاده از شعر نو در سخنرانی دو نکته مهم وجود دارد که ذکر آن‌ها خالی از لطف نیست.
1. انتخاب شعر مناسب با در نظر گرفتن موضوع
اینکه چه شعری را انتخاب می‌کنید مستقیماً به موضوع سخنرانی شما بستگی دارد. درواقع انتخاب شعر در وهله اول حول محور موضوع سخنرانی می‌چرخد. اگر قرار است درباره موضوعی مثل تغییر نگاه به زندگی حرف بزنید می‌توانید گفته‌هایتان را با یکی از سروده‌های زیبای سهراب شروع کنید. مرور قسمتی از این سروده خالی از لطف نیست:
گل شبدر چه کم از لاله قرمز دارد؟
چشم‌ها را باید شست، جور دیگر باید دید
واژه‌ها را باید شست
واژه باید خود باد، واژه باید خود باران باشد
چترها را باید بست
زیر باران باید رفت …
سروده‌های مهدی اخوان ثالث انتخاب خوبی برای شروع سخنرانی با مضامین اجتماعی و سیاسی هستند. به‌عنوان مثال این قطعه معروف از اشعار او می‌تواند فتح باب خوبی برای سخنرانی درباره شرایط نابسامان یک جامعه باشد:
سلامت را نمی‌خواهند پاسخ گفت،
سرها در گریبان است.
کسی سر بر نیارد کرد پاسخ گفتن و دیدار یاران را.
نگه جز پیش پا را دید نتواند،
که ره تاریک و لغزان است.
و گر دست محبّت سوی کس یازی،
به اکراه آورد دست از بغل بیرون؛
که سرما سخت سوزان است…
2. داشتن تسلط کافی در روان‌خوانی شعر نو
استفاده از شعر نو برای آغاز سخنرانی می‌تواند مخاطبانتان را در همان لحظات اولیه غافلگیر کند. این کار از سوی مخاطبان یک اقدام هوشمندانه و نوآورانه تلقی می‌شود؛ اقدامی که آن‌ها را به شنیدن یک سخنرانی متفاوت امیدوار می‌کند. ولی شرط موفقیت و تحقق یک ایده‌ی نوآورانه، پیاده‌سازی درست آن ایده است. اثربخشی شعر نو بر مخاطبان تا حد زیادی به خوانش پیوسته و روان آن بستگی دارد. تپق زدن، از ریتم خارج شدن یا ادای اشتباه یک واژه بی‌تردید، لطف خوانش شعر نو را کم می‌کند.
ازآنجایی‌که شعر نو از قالب‌ها و چارچوب‌های اشعار سنتی پیروی نمی‌کند، خواندن روان آن شاید کار سخت‌تری باشد. بنابراین قبل از استفاده از شعر نو در سخنرانی، حتماً از تسلط خودتان بر شعر و پیدا کردن ریتم و آهنگ صحیح آن مطمئن شوید.
بهترین کتاب‌های شعر نو کدامند؟
پیدا کردن اشعار نو برای سخنرانی در اینترنت به‌آسانی پیدا کردن اشعار کهن نیست. این اشعار به دلیل قدمت کمترشان به اندازه اشعار کهن معروف و شناخته‌شده نیستند. ولی با شناخت بهترین کتاب‌های شعر نو و مراجعه به آن‌ها می‌توان به گنجینه‌ای نامکشوف و شگفت‌انگیز از اشعار پارسی دست پیدا کرد. در این کتاب‌ها با سروده‌هایی روبرو می‌شوید که استفاده از آن‌ها در بدو سخنرانی، مخاطب را میخکوب خواهد کرد.
برخی از شاخص‌ترین کتاب‌های شعر نو که مطالعه آن‌ها را به شما مخاطبان عزیز سخنوری پیشنهاد می‌کنیم عبارت‌اند از:
- هشت کتاب از سهراب سپهری
- کتاب‌های آینه‌های ناگهان، مثل چشمه مثل رود و تنفس صبح از قیصر امین پور
- کتاب‌های ریشه در خاک، ابر و کوچه و پنج دفتر از فریدون مشیری
- گزیده اشعار نیما یوشیج
- مجموعه اشعار حمید مصدق
- آیدا در آینه از احمد شاملو
- کتاب‌های زمستان، آخر شاهنامه و در حیاط کوچک پاییز زندان از مهدی اخوان ثالث
- و …
لازم به ذکر است که تعداد کتاب‌های خواندنی شعر نو فارسی بسیار بیشتر از آن است که نام بردن از همه آن‌ها در این مجال تنگ مقدور نیست. موارد بالا صرفاً چند نمونه هستند که می‌توانند نقطه شروع خوبی برای آشنایی و اُنس با شعر نو باشند.
سخن آخر
شروع سخنرانی با شعر یکی از بهترین تکنیک‌های درگیر کردن مخاطبان است. انتخاب شعر خوب و اجرای روان آن، نفوذ کلام در عمق جان و باور شنونده را تسهیل می‌کند. برای شعرخوانی، اشعار کهن و کلاسیک شعرای نامدار ایرانی، تنها انتخاب ممکن نیست. استفاده از اشعار فارسی نو هم می‌تواند ایده‌ای خوب و تحسین‌برانگیز در زمینه شعرخوانی باشد. امیدواریم مطالب این گفتار کوتاه در استفاده از شعر نو برای آغاز سخنرانی مفید واقع شده باشد.
