آیا می‌دانید ترس از سخنرانی عمومی، یکی از بزرگ‌ترین و درعین‌حال رایج‌ترین ترس‌های اکثر انسان‌هاست؟! چه باور کنید و چه نه، اما برای بعضی افراد که کم هم نیستند، ترس از سخنرانی، گاهی حتی در مقایسه با ترس از مرگ هم خوفناک‌تر است! این‌طور می‌گویند که اگر قرار به حضور انسان‌ها در یک مراسم خاک‌سپاری باشد، اغلب آن‌ها ترجیح می‌دهند به‌جای آنکه مداح مراسم باشند، در تابوت بخوابند! البته دور از جان شما!
ممکن است عجیب به نظر برسد اما حتی باتجربه‌ترین سخنرانان هم اذعان می‌کنند که هر از گاهی به‌واسطه دلهره و ترس از سخنرانی، دچار تشویش می‌شوند. در زندگی دلایل زیادی می‌توانند شما را در موقعیتی قرار دهند که ناچار به ایراد یک سخنرانی عمومی شوید. سخنرانی عمومی، گاهی به یک رویداد مهم در زمینه‌های کاری یا تحصیلی تبدیل می‌شود و به همین دلیل، بسیار مهم است که پشت تریبون، چه می‌گویید و از آن مهم‌تر، گفته‌هایتان را چطور بیان می‌کنید؟
در چنین موقعیت‌هایی لازم است طوری سخنرانی کنید که شبیه به یک حرفهای تمام‌عیار به نظر برسید. یک سخنور حرفهای که حرفهای خوب را به شکلی جذاب بیان کرده و مخاطبانش را از ابتدا تا انتهای سخنرانی، با خود همراه می‌سازد. برای این منظور، در ادامه شش تکنیک طلایی و علمی را به شما معرفی می‌کنیم که برای ارتقای توانمندی‌تان در اجرا و غلبه بر ترس از سخنرانی عمومی، بسیار مؤثر خواهند بود.
1. خودتان را آماده مراسم کنید!
مایکل مسکون، نویسنده و سخنران مشهور کانادایی می‌گوید: بهترین راه برای غلبه بر ترس از سخنرانی این است که بدانید درباره چه چیزی صحبت می‌کنید؟!
حتی اگر زمان خیلی کمی تا آغاز رویداد یا مراسمی که شما باید در آن سخنرانی کنید، باقی مانده باشد، باز هم اقداماتی وجود دارند که می‌توانید با انجام آن‌ها، آمادگی‌تان برای اجرا را تا حد زیادی افزایش دهید. فرقی نمی‌کند چه هدفی از سخنرانی دارید. فقط باید بدانید هر قدر آمادگی کمتری داشته باشید، اضطراب بیشتری را احساس می‌کنید. اصلی‌ترین شرط آمادگی این است که باید بدانید قرار است چه چیزهایی بگویید؟ برای متنتان ساختار مشخصی ایجاد کنید و برای هر دقیقه از سخنرانی، برنامه داشته باشید. تسلط شما روی چیزهایی که قرار است بگویید، تا حد زیادی اضطرابتان را کم می‌کند. نکات مهم و کلیدی متن سخنرانی را یادداشت کنید و مطمئن شوید چیزی را از قلم نینداخته‌اید.
اما این پایان کار نیست! در سخنرانی عمومی، “چطور گفتن“ گاهی از “چه چیز گفتن“ مهم‌تر است. بنابراین باید برای سبک اجرایتان نیز فکری کنید. اینترنت و وب، ابزارهای مفیدی هستند که در این راه کمک بسیار زیادی به شما می‌کنند. می‌توانید از این‌ها کمک بگیرید و به جستجوی ویدئوهایی بپردازید که به درون‌مایه یا موضوع سخنرانی خود شما مربوط می‌شوند. چند سخنرانی را با دقت تماشا کنید و هم‌زمان یک قلم و کاغذ بردارید و نکات شاخصی را که حین اجرای سخنران، نظرتان را جلب می‌کنند، یادداشت نمایید.
حالا فقط می‌ماند تمرین! باید تا می‌توانید تمرین کنید تا بتوانید روی گفته‌ها، زبان بدن و حرکاتتان تسلط بهتری پیدا کنید. تمرین در جلوی آینه و همین‌طور فیلم‌برداری از اجراهای تمرینی، به شما در ارزیابی عملکردتان کمک زیادی می‌کند. ضمن اینکه می‌توانید از یک دوست هم کمک بگیرید تا با ارائه بازخوردهای سازنده، بایدها و نبایدهای عملکردتان را به شما گوشزد کند.
2. یک چیز آشنا همراهتان داشته باشید!
احساس دلهره، اضطراب و ترس، پدیده‌های کاملاً نرمالی در ارتباط با سخنرانی عمومی هستند. اگر برای بار اول می‌خواهید سخنرانی کنید، احتمالاً چنین احساساتی را با شدت بسیار بیشتری هم تجربه خواهید کرد و حتی اگر خیلی هم خوب خودتان را برای سخنرانی آماده کرده باشید، باز هم این تنش روانی البته با شدت کمتر، متأثرتان می‌کند. اصلاً ممکن است طوری احساس استرس کنید که در اولین فرصت، فرار را بر قرار ترجیح دهید!
یک تکنیک بسیار جالب برای تخفیف و تسکین این تنش روانی در ترس از سخنرانی این است که ترجیحاً یک شیء آشنا را همراهتان داشته باشید. یک شیء آشنا که به آن علاقه زیادی دارید. این شیء می‌تواند یک قلم، جاکلیدی یا حتی دستبندی باشد که از همسرتان هدیه گرفته‌اید. هم‌زمان که روی ریتم تنفس تمرکز می‌کنید و چند نفس عمیق می‌کشید، آن شیء آشنا و محبوب را برای چند دقیقه در دستتان نگه دارید و آن را لمس کنید.
یکی از دلایل ترس از سخنرانی این است که افراد معمولاً مجبور می‌شوند در موقعیتی قرار بگیرند که با آن بیگانه هستند. وقتی یک شیء آشنا را که به آن انس یا علاقه دارید با خودتان همراه می‌سازید، نوعی فضای امن و آشنای ذهنی برای خودتان ایجاد کرده‌اید که این در مدیریت شرایط، به شما کمک زیادی می‌کند.
3. قبل از سخنرانی، موسیقی موردعلاقه‌تان را زمزمه کنید!
یک تکنیک عالی دیگر برای کاهش ترس از سخنرانی! زمزمه آهنگ‌های محبوب، سه مزیت اساسی دارد:
- به آرامش اعصاب کمک زیادی می‌کند
- استرس را به‌سرعت کاهش می‌دهد
- به بهبود جریان هوا در سینوس‌های اطراف بینی کمک نموده و به این ترتیب، از گرفتگی صدایتان حین سخنرانی جلوگیری می‌کند.
بنابراین زمزمه یک آهنگ مورد علاقه و ترجیحاً شاد را برای کاهش ترس از سخنرانی، فراموش نکنید. این کار به‌واسطه سه مزیتی که در بالا ذکر شد، باعث می‌شود وقتی روی صحنه می‌روید، احساس تشویش نداشته باشید. لالایی‌های قدیمی یا ترانه‌های دوران کودکی هم گزینه‌های خوبی هستند که می‌توانید روی زمزمه کردن آن‌ها هم حساب ویژه‌ای باز کنید!
4. ذهنیتتان را از خودتان به مخاطبانتان تغییر دهید!
این بخش را با یکی از جملات جالب خانم لیلی والترز، سخنران انگیزشی معروف شروع می‌کنیم که می‌گوید: موفقیت شما در سخنرانی نه با آنچه گفته‌اید، بلکه با کیفیت قضاوت مخاطبانتان از آنچه گفته‌اید، ارزیابی می‌شود!
یکی از مهم‌ترین دلایل ترس از سخنرانی این است که ما به‌عنوان سخنران، از اینکه به کانون توجه تبدیل می‌شویم، احساس تنش می‌کنیم. دائماً به فکر خودمان و سرنوشتمان بعد از سخنرانی هستیم! اینکه اگر فلان طور شد، چه می‌شود؟ اگر به من بخندند، چه کار کنم؟ اگر صحبت‌هایم را فراموش کنم، چه افتضاحی به بار می‌آید؟ اگر پاهایم به‌جایی گیر کنند و با صورت به زمین بخورم، چطور این رسوایی را جمع کنم؟! و هزاران فکر و خیال عجیب‌وغریب دیگر…!
متاسفانه ذهن انسان، استعداد عجیبی در سناریوسازی با محوریت افکار منفی دارد! اما کافی است بدانید هرگاه توجه و نگاهتان را از روی خودتان بردارید و آن‌ها را به مخاطبانتان معطوف کنید، آنگاه احتمالاً به این نتیجه می‌رسید که چنین ترس‌هایی، چقدر غیرمنطقی هستند!
در اینجا پرسیدن یک سوال مهم از خودتان، احساس بهتری برای شما ایجاد می‌کند: آیا واقعاً مردم به این دلیل در جلسه سخنرانی حضور می‌یابند که شکست یا خرابکاری شما را ببینند؟! البته که نه! آن‌ها در جلسه سخنرانی حاضر می‌شوند چون می‌خواهند چیز ارزشمندی کسب کنند یا یاد بگیرند. آن چیز می‌تواند اطلاعات، روش انجام یک کار یا حتی انگیزه و روحیه باشد. حالا باید از خودتان بپرسید چطور می‌توانید آن‌ها را به بهترین شکل ممکن به مقصود و هدفشان از حضور در جلسه سخنرانی برسانید. شما قرار است به آن‌ها کمک کنید و وقتی موضوع را از این زاویه ببینید، آنگاه سخنرانی عمومی آن‌قدرها هم که به نظر می‌رسید، ترسناک نخواهد بود؛ این‌طور نیست؟!
5. سخنرانی را با یک داستان شروع کنید!
داستان‌سرایی، تکنیک جالب دیگری برای کاهش ترس از سخنرانی است. جالب است بدانید حین گوش دادن به یک داستان یا روایت، هفت ناحیه از ذهن انسان، فعال می‌گردد درحالی‌که وقتی در معرض دریافت اطلاعات خشک یا اعداد و ارقام قرار می‌گیریم، فقط دو ناحیه از ذهنمان، فعال می‌شود! بنابراین از تکنیک داستان‌سرایی در سخنرانی عمومی، غافل نشوید. در اینجا مخاطبان به خونگرمی یا احساسات شما اهمیت زیادی می‌دهند و این‌ها نقش مؤثری در جلب توجه مخاطبان و همراهی آن‌ها با گفته‌هایتان ایفا می‌کنند.
پس بهتر است بحث را کمی شخصی کنید! خوب فکر کنید و ببینید چه اتفاقاتی در زندگی‌تان رخ داده که می‌توانند به موضوع بحثتان مربوط باشند؟ شنوندگان از این اتفاقات، چه تجارب، ارزش‌ها یا بینش‌هایی می‌توانند کسب کنند؟ حالا در قالب یک داستان شنیدنی به بیان افکارتان بپردازید. این کار را هنرمندانه انجام دهید. روی دور تُند نروید، جزئیات را تعریف نموده و گاهی هوشمندانه مکث یا سکوت کنید. لبخند زدن و ایجاد هماهنگی بین حالت چهره با آنچه می‌گویید، یادتان نرود. مثلاً اگر در قسمتی از حرف‌هایتان، خشمگین می‌شوید، این خشم را در چهره‌تان هم نشان دهید. فقط حواستان باشد که در جاده اعتدال باقی بمانید و ماجرا به فیلم هندی تبدیل نشود!
6. از هر فرصتی برای سخنرانی استفاده کنید!
رالف امرسون، شاعر و مقاله‌نویس و مدرس معروف آمریکایی می‌گوید: سخنرانی و کلام، دو قدرت شگفت‌انگیز هستند. قدرت ترغیب کردن، تبدیل کردن و مجبور کردن!
ترس از سخنرانی عمومی، حتی برجسته‌ترین و باتجربه‌ترین سخنرانان را نیز گاهی تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما تمرین، همان کاری است که آن‌ها به‌طور مداوم انجام می‌دهند و از این طریق، سخنرانی و کارهایی را که حین آن باید انجام دهند، برای خودشان به ملکه ذهن تبدیل می‌کنند. علاوه بر تمرین‌های انفرادی، سعی کنید از هر فرصتی برای قرار گرفتن در جایگاه یک سخنران، استفاده کنید. مهم نیست مخاطبانتان چند نفر باشند؛ 3 نفر یا 3000 نفر فرقی ندارد! می‌توانید با کارهای ساده‌تر شروع کنید. مثلاً برای جمعی از دوستانتان، جوک بگویید یا در جلسات کاری و کلاسی، سعی کنید افسار سخن را در دستان خودتان بگیرید. موقعیت‌ها، زیادند و این شما هستید که باید از آن‌ها استفاده کنید.
سخن آخر
معمولاً هر انسانی در طول زندگی، حداقل یک یا چند بار به دلایل مختلف مجبور می‌شود به سخنرانی عمومی بپردازد و برای این منظور باید بر ترس از سخنرانی غلبه کند. اما یادتان باشد که غلبه کردن بر ترس از سخنرانی، یک مهارت ارزشمند برای شماست که می‌تواند درهای زیادی را به رویتان باز کند. بنابراین گاهی سعی کنید حتی اگر هم الزامی وجود ندارد، خودتان را برای یک سخنرانی داوطلب کنید. چنین کاری باعث آشنایی‌تان با افراد جدیدی می‌شود و در برقراری ارتباط مؤثر با دیگران، کمکتان می‌کند. چنین اتفاقاتی حتی اگر هم به درس یا شغلتان مربوط نشوند، کیفیت زندگی‌تان را ارتقا می‌دهند.
اگر تا اینجای این مطلب از سخنوری را خوانده‌اید، بدانید چندان بی‌حکمت نبوده؛ حالا زمان غلبه بر یکی از بزرگ‌ترین ترس‌های زندگی‌تان فرا رسیده است! پس تردید به دل راه ندهید و با رعایت تکنیک‌های شش‌گانه‌ی فوق، با قدرت بر ترس از سخنرانی غلبه کنید.
مقالات خواندنی:
