نوشتن متن سخنرانی، اهمیت زیادی در اجرای مطلوب یک سخنران روی صحنه دارد. درک می‌کنیم که ایراد سخنرانی عمومی برای یک کلاس، رویداد یا یک همایش حرفه‌ای، می‌تواند موقعیتی تنش‌زا باشد. بااین‌حال، نوشتن متن سخنرانی به شکلی مناسب می‌تواند به تقویت اعتمادبه‌نفس شما کمک کند. با یک برنامه‌ریزی دقیق و از طریق توجه به جزئیات، می‌توانید متنی آگاهی‌دهنده، متقاعدکننده، ترغیب‌کننده یا حتی سرگرم‌کننده بنویسید! برای تسلط و مهارت در ایراد سخنرانی عمومی به خودتان زمان دهید و برای حصول بهترین نتیجه ممکن، بارها و بارها تمرین کنید.
پیش‌نویس کردن متن یک سخنرانی اثربخش
1. درباره موضوع سخنرانی به‌خوبی تحقیق کنید
اگر در حال نوشتن متن یک سخنرانی آگاهی‌دهنده یا متقاعدکننده هستید، باید درباره درستی آنچه می‌نویسید، به‌خوبی تحقیق کنید. این کار ضمن اعتبار بخشیدن به شما، کمکتان می‌کند که با گفته‌هایتان بهتر بتوانید مخاطبان را مجاب کنید. برای یافتن اطلاعات و فکت‌هایی که پشتیبان حرف‌هایتان هستند، از منابع علمی مثل کتاب، نشریات دانشگاهی، مقالات روزنامه‌ها و وب‌سایت‌های دولتی کمک بگیرید.
- اگر در حال نوشتن متن سخنرانی برای کلاس هستید، حتماً با دبیر یا استادتان درباره تعداد و نوع منابع قابل قبولی که از آن‌ها استفاده می‌کنید، مشورت کنید.
2. یک طرح کلی ایجاد کنید که شامل موضوعات و نکات اصلی بحثتان باشد
سازمان‌دهی ایده‌ها و تحقیق برای تدوین یک ساختار یا طرح کلی، راهی عالی برای بررسی جامعیت، جریان و سلاست گفتار، قبل از آغاز پیش‌نویس متن سخنرانی است. به‌طورکلی، ساختار یک سخنرانی باید شامل مقدمه، 5 سرفصل اصلی همراه با مدارک و شواهد پشتیبان (مثل آمار، نقل‌قول‌ها، مثال‌ها، روایات و …) و نتیجه‌گیری باشد. ضمناً شماره‌گذاری بخش‌های مختلف را در تدوین ساختار کلی سخنرانی فراموش نکنید.
- اگر در حال نوشتن متن سخنرانی با ماهیت آگاهی‌دهنده یا متقاعدکننده هستید، طوری برنامه‌ریزی کنید که ساختار سخنرانی را بر مبنای بیان مسئله و ارائه راهکار، شکل دهید. یعنی سخنرانی را با صحبت کردن درباره مشکل یا مسئله آغاز کنید و در بخش بعدیِ گفته‌هایتان، راهکار و چگونگی حل آن مشکل یا مسئله را توضیح دهید.
- حین نوشتن سخنرانی به خاطر داشته باشید که می‌توانید این ساختار کلی را بعداً یا هم‌زمان با پیش‌نویس متن سخنرانی، اصلاح کنید. همه اطلاعات مرتبطی را که به نظرتان ضروری می‌رسند، با این احتمال که بعداً ممکن است به آن‌ها نیاز داشته باشید، روی کاغذ بیاورید.
3. راهی برای جلب‌توجه فوری مخاطبان پیدا کنید.
سطر یا جمله آغازین در نوشتن متن سخنرانی می‌تواند مهم‌ترین قسمت آن باشد. این‌ها همان بزنگاه‌های حساسی هستند که مخاطبان شما با توجه به کیفیت آن، تصمیم به همراهی و گوش دادن به سخنانتان می‌گیرند. با توجه به موضوع و اهداف ارائه، می‌توانید متن سخنرانی‌تان را با بیان عبارتی خنده‌دار، غم‌انگیز، ترسناک یا تکان‌دهنده شروع کنید.
- به‌عنوان‌مثال، اگر در حال نوشتن متن سخنرانیِ انگیزشی درباره کاهش وزن هستید، می‌توانید سخنانتان این‌گونه آغاز کنید: پنج سال قبل، بدون استراحت و بی‌آنکه در نیمه راه، نفسی تازه کنم، نمی‌توانستم از پله‌های یک راهرو بالا بروم! یا مثلاً اگر امیدوار هستید که بتوانید مخاطبانتان را به کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی ترغیب کنید، می‌توانید کار را با این جمله آغاز کنید: عامل اصلی این واقعیت که گرمای جهانی، موجودیت و حیات سیاره‌مان را تهدید می‌کند، وسایل نقلیه‌ای هستند که با سوخت‌های فسیلی (بنزین، گازوئیل و …) کار می‌کنند.
4. موضوع سخنرانی را برای ارائه اطلاعات زمینه‌ای، به مسئله‌ای بزرگ‌تر مربوط کنید
با توجه به تازگی و بکر بودن موضوع سخنرانی، مخاطبان ممکن است بدون توضیح آن از سوی شما، ضرورت و اهمیت موضوع را درک نکنند. این نکته‌ای بسیار مهم است، چون اگر موضوع از نگاه مخاطبان بی‌ربط به نظر برسد، بعید است توجه زیادی به آن نشان دهند. درباره نما و چشم‌انداز کلی موضوع سخنرانی‌تان و تناسب آن فکر کرده و برای این سؤال که چرا مخاطبان باید به حرف‌هایتان اهمیت دهند، جواب قانع‌کننده‌ای پیدا کنید.
- به‌عنوان‌مثال، اگر موضوع سخنرانی‌تان، ضرورت افزایش تخصیص بودجه برای تحقیق درباره بیماری آلزایمر است، ارائه اطلاعات بیشتر درباره بیماری آلزایمر و تأثیر آن روی خانواده، می‌تواند بسیار مفید باشد. در این موقعیت، می‌توانید نوشتن متن سخنرانی را با ترکیبی از آمار و روایات، آغاز کنید.
نکته: مقدمه‌تان ترجیحاً بیشتر از یک یا دو پاراگراف نباشد. این کار کمکتان می‌کند تا مطمئن شوید قبل از رسیدن به بدنه اصلی سخنرانی، زمان بیش‌ازحدی را صرف پرداختن به مباحث پیش‌زمینه‌ای نمی‌کنید.
- نکات و موضوعات اصلی‌تان را با یک توالی منطقی در متن سخنرانی بگنجانید
پس از معرفی موضوع و ارائه اطلاعات پیش‌زمینه، به بخش‌های اصلی بپردازید. هر بخش را به‌وضوح تشریح کنید و برای توضیح بهتر آن، اطلاعات، شواهد، حقایق و آمارهای مناسب ارائه دهید. طوری برنامه‌ریزی کنید که هر بخش اصلی را در قالب یک پاراگراف، بگنجانید.
- به‌عنوان‌مثال، اگر موضوع سخنرانی درباره ضرورت پایان دادن به انجام آزمایش‌های حیوانی برای تولید مواد آرایشی باشد، می‌توانید نوشتن متن سخنرانی را با اشاره به بی‌رحمانه بودن این کار، آغاز کنید. سپس توضیح دهید که چنین کاری، ضرورتی ندارد و در مرحله بعد، راهکارها و آلترناتیوهای بهتری را معرفی کنید که به‌واسطه آن‌ها نشان دهید انجام این کار، منسوخ و بی‌فایده است.
6. ضمن معرفی موضوعات جدید، مطالبی را که قبلاً بیان کرده‌اید، خلاصه کنید
راه دیگر برای کمک به مخاطبان برای درک نکات و مباحث گفته‌شده این است که قبل از ورود به موضوع جدید، خلاصه‌ای 1 تا 2 جمله‌ای را درباره موضوع ارائه داده و بعد از اتمام پرداختن به آن نیز، آنچه را گفته‌اید، در 1 تا 2 جمله خلاصه کنید.
- به‌عنوان‌مثال، اگر می‌خواهید درباره موضوع کوفتگی عضلانی تاخیری (DOMS) صحبت کنید، ابتدا توضیحی مختصر درباره این عارضه دهید. بعد از آن، به جزئیات بیشتری درباره این عارضه و ارتباط آن با موضوع یا نکات صحبتتان بپردازید و در آخرین مرحله، با بیان خلاصه‌ای از آنچه در این خصوص گفته‌اید، کار را به پایان برسانید.
7. برای هدایت درست مخاطبان حین سخنرانی، از قیود و لغات ربط مناسب استفاده کنید
استفاده از قیدها و لغات ربط در نوشتن متن سخنرانی، سلاست و جریان گفتارتان را بهبود بخشیده و به مخاطبان کمک می‌کند تا نحوه اتصال نکات و موضوعات مختلف بحث را بهتر درک کنند. عدم وجود لغات ربط، می‌تواند باعث شود ساختار متن سخنرانی، منقطع و بدریخت به نظر برسد. بنابراین در خصوص استفاده مناسب از لغات ربط و گنجاندن هوشمندانه‌ی آن‌ها در متن سخنرانی، اطمینان حاصل کنید. موارد زیر، از رایج‌ترین قیود و لغات ربط محسوب می‌شوند:
- سپس
- بعد
- قبل از
- بعد از
- اولین
- دومین
- در آن لحظه
- هفته آینده
8. سخنرانی را با دعوت از مخاطب برای مبادرت به انجام یک اقدام خاص، تمام کنید
هم‌زمان که به پایان سخنرانی نزدیک می‌شوید، مخاطبانتان باید ضمن به هیجان آمدن از موضوع، آماده مباردت به اقدام مشخصی شوند. آن‌ها را تشویق کنید که در یافتن راهکار برای حل مسئله‌ای که شما آن را تشریح کرده‌اید، مشارکت کنند. این فرصتی عالی برای به اشتراک‌گذاری منابع با آن‌ها و راهنمایی‌شان درباره چگونگی مشارکت مؤثر در بحث است.
- به‌عنوان‌مثال، اگر درباره اثرات گرمایش زمین روی جمعیت خرس‌های قطبی حرف زده‌اید، سخنرانی‌تان را با صحبت کردن درباره سازمان‌های غیرانتفاعی که در زمینه‌ی محافظت از محیط‌زیست و جمعیت خرس‌های قطبی فعالیت می‌کنند، به پایان برسانید.
- اگر ماجرای کاهش وزنتان را برای ایجاد انگیزه در مخاطبان با آن‌ها به اشتراک گذاشته‌اید، در انتها به آن‌ها بگویید که برای آغاز مسیر کاهش وزن، چه کارهایی می‌توانند انجام دهند؟ منابع و راهکارهایی را که به نظرتان مفید بوده‌اند، با آن‌ها در میان بگذارید.
جذاب‌تر کردن سخنرانی
1. از جملات کوتاه و ساده استفاده کنید
در نوشتن متن سخنرانی، استفاده از کلمات اصطلاحاً قلمبه‌سلمبه به‌جای استفاده از کلمات ساده‌ای که همان معنی را می‌رسانند، ممکن است باعث بیگانگی مخاطب با شما شود. جملات طولانی و پیچیده نیز به همین شکل می‌توانند مخاطبان را گیج کنند. بنابراین در بیشتر بخش‌های سخنرانی‌تان، از زبان ساده استفاده کنید. بهتر است فقط در صورتی سراغ کلمات، اصطلاحات یا جملات پیچیده بروید که راه دیگری برای بیان ایده‌ها و افکارتان وجود نداشته باشد.
- البته به خاطر داشته باشید که تغییر ساختار جملات نیز در نوشتن متن سخنرانی اهمیت دارد. بنابراین برای ایجاد تنوع در ساختار سخنرانی، می‌توانید هرازگاهی هم از چند جمله طولانی‌تر استفاده کنید. فقط حواستان باشد که در انجام این کار، زیاده‌روی نکنید.
2. از اسامی، بیشتر از ضمایر استفاده کنید
استفاده گاه‌به‌گاه از ضمایر، بالاخص در مواقعی که باید یک اسم خاص را چند بار و در فواصل زمانی کوتاه تکرار کنید، اقدامی سنجیده است. بااین‌وجود، افراط در استفاده از ضمایر، ممکن است پیگیری گفته‌هایتان را برای مخاطبان، به کار سختی تبدیل کند. بنابراین تا در نوشتن متن سخنرانی، به استفاده از ضمایر مجبور نشدید، سعی کنید از اسامی خاص (نام افراد، مکان‌ها، اشیاء و …) استفاده کنید. آن، او، آن‌ها، ما و … از رایج‌ترین ضمایری هستند که حین صحبت کردن، آن‌ها را در جملاتمان به کار می‌بریم.
3. در طول سخنرانی، یک کلمه یا عبارت را، بیشتر از بقیه تکرار کنید
تکرار، عنصری قدرتمند در نوشتن متن سخنرانی است. باوجوداینکه تکرار بیش‌ازحد یک واژه یا عبارت در متن می‌تواند باعث حواس‌پرتی شود، تکرار به‌جا و هوشمندانه می‌تواند به تبلور سخن و استمرارِ درگیری مخاطبان کمک کند.
به‌عنوان‌مثال، اگر برای گروهی از کارکنان فروش با هدف افزایش فروش کالای جدیدی به نام X سخنرانی می‌کنید، می‌توانید عبارتی ساده مثل “به مشتریان درباره کالای X بگویید ” را حین حرف زدن، به‌طور پیوسته، تکرار کنید یا اینکه بارها نام آن کالا را در جملاتتان بیاورید تا با یادآوری مکرر این نام، آن را به ملکه ذهن مخاطبان تبدیل کنید.
- اگر در حال نوشتن متن یک سخنرانی انگیزشی دراین‌باره هستید که دویدن چطور می‌تواند به افراد در غلبه بر مشکلات عاطفی‌شان کمک کند، می‌توانید عبارت جالبی مثل “از میان درد، بدوید ” را بارها تکرار کنید.
4. استفاده از آمار و نقل‌قول‌ها را برای جلوگیری از غرق شدن بیش‌ازحد مخاطبان، محدود کنید
به نظر می‌رسد که ارائه آمارها و بیان نقل‌قول از سوی متخصصان یک موضوع در نوشتن متن سخنرانی، راهی مطمئن برای ارتقای ماهیت قانع‌سازیِ کلامتان باشد اما زیاده‌روی در انجام این کار هم آثار سوئی روی مخاطب خواهد گذاشت. استفاده از آمارها و نقل‌قول‌ها را فقط به یک یا دو دفعه در متن، محدود کنید و فقط هم آمار و نقل‌قول‌هایی بیاورید که به معنای واقعی کلمه، مهم و معنادار باشند.
- مثلاً اگر در مورد الگوهای جفت‌گیری گوزن حرف می‌زنید، ارائه دو آمار جمعیتی از دو مقطع زمانی طی یک بازه‌ی پنجاه‌ساله که نشان از کاهش جمعیت این گونه‌ی حیوانی دارد، می‌تواند جذابیت زیادی برای سخنرانی‌تان ایجاد کند. بااین‌حال، افراط در پرداختن به آمارهای پیچیده و جزئی در مورد جمعیت گوزن‌ها، مخاطبان را گیج و خسته می‌کند.
- نقل‌قول‌هایی را برای نوشتن متن سخنرانی انتخاب کنید که به‌راحتی قابل‌پیگیری و صحت‌سنجی باشند و بدانید که هر نقل‌قول، چطور از استدلال‌هایتان پشتیبانی می‌کند. در نوشتن متن سخنرانی، سعی کنید نقل‌قول‌هایی را به کار ببرید که زبان ساده‌ای داشته و طولانی‌تر از یک یا دو خط نباشند.
5. لحنی مناسب در طول سخنرانی داشته باشید و آن را حفظ کنید
لحن، همان حالت کلی گفتار شماست که می‌تواند از جدی و معترض تا خوش‌بین و طنز آلود و حالات دیگر، متغیر باشد. انتخاب کلمات در نوشتن سخنرانی و نحوه بیان آن‌ها تاثیر زیادی بر کیفیت اجرایتان خواهد داشت.
- به‌عنوان‌مثال، اگر می‌خواهید علاقه‌تان به غذا را در یک سخنرانی انگیزشی برای تبدیل شدن به یک آشپز به مخاطبان نشان دهید، می‌توانید مقداری شوخی را چاشنی کارتان کنید و مثلاً بگویید: از وقتی بچه بودم، می‌خواستم یک آشپز شوم و وقتی قدری بزرگ‌تر شدم، کشف کردم که واقعاً آشپزها هستند که پیراشکی‌های خوشمزه را درست می‌کنند و این خوراکی‌های لذیذ، تصادفاً از آسمان نازل نمی‌شوند!
6. در صورت امکان، از ابزارهای نمایشی و بصری استفاده کنید
نمایش اسلایدهای پاورپوینت برای ایراد یک سخنرانی عمومی به‌یادماندنی، مؤلفه‌ای الزامی نیست اما می‌تواند به شکلی مؤثر، به مخاطبان در پیگیری گفته‌هایتان کمک کند (مخصوصاً اگر موضوعات و نکات بحث، پیچیده باشند). استفاده از پاورپوینت، امکان بهره‌گیری از جاذبه‌های بصری و محتوای تصویری (مثل تصاویر، نمودارها و …) را نیز برایتان مقدور می‌سازد.
- از تکیه‌ی بیش‌ازحد بر اسلایدها برای ایراد سخنرانی، جداً خودداری کنید. شما هنوز هم باید عملکردی جذاب را در ایراد یک سخنرانی عمومی، از خود نشان دهید. اسلایدها، فقط مکمل‌هایی برای کلماتتان هستند.
-
تمرین کنید و نقاط ضعفی را که امکان بهبود آن‌ها وجود دارد، مورد بررسی قرار دهید
پس از پایان نوشتن متن سخنرانی، برای تمرین اجرایتان، چند بار آن را بخوانید و بخش‌هایی را که امکان تقویت آن‌ها وجود دارد، شناسایی کنید. اگر سخنرانی‌تان، وقت محدودی دارد، سعی کنید تمرین سخنرانی را همراه با زمان‌سنجی انجام دهید.
- هنگام مرور و تمرین، متن سخنرانی را حتماً با صدای بلند بخوانید. این کار کمکتان می‌کند تا ببینید آیا عملکردی طبیعی و مناسب دارید؟ شاید بخش‌های نامناسبی وجود داشته باشند که لازم است آن‌ها را حذف یا اصلاح کنید.
- می‌توانید از یک دوست یا یکی از اعضای خانواده بخواهید تا به سخنرانی‌تان گوش داده و در مورد عملکردتان، به شما بازخورد دهند.
مقالات خواندنی:
