پشت پرده‌ی ترس در سخنرانی - مجموعه آموزشی سخنوری

زبان یکی از جنبه‌های راز آلود وجود انسان است. پدیده‌ای است که پس از قرن‌ها بحث و بررسی هنوز آن را آنگونه که باید نشناخته‌ایم. تا کسی زبان را به خوبی نشناسد، نمی‌تواند برای شناخت موضوعات دیگر از آن به خوبی استفاده نماید‌.کار اصلی زبان ایجاد ارتباط میان انسان‌هاست و مقصود از این ارتباط زبانی، عمدتاً انتقال پیام از یک فرد به افراد دیگر است. بنابراین ما زمانی که در ارتباط با دیگران قرار می‌گیریم؛ عملاً پیامی را از جانب خود به دیگران منتقل می‌کنیم. وقتی پیش فرض ذهن‌مان این باشد که “من بدم و دیگران هم بد هستند”، آنچه که بین ما و دیگران مخابره می‌شود نیز قطع به یقیین تماماً بد و منفی خواهد بود؛ بنابراین ترس و وحشت بر ما غلبه خواهد نمود. حال آن که واقعیت غیر از این است و فرض ذهنی ما کاملاً نادرست است. اما چرا با وجود آگاهی حتی به این موضوع، باز با ترس و اضطراب روبرو هستیم؟

دلیل آن واضح است چون سیکل معیوب شکل گرفته، میلیون‌ها بار در ذهن‌مان از دوران کودکی تاکنون تکرار شده است و ما خودمان را از مهلکه نجات داده‌ایم، در نتیجه ناخودآگاه ما، آن را به عنوان یک استراتژی و اصل برای “بقا” پذیرفته است و اصلاح آن نیازمند زمان و انرژی است. برای مثال کودکی را در نظر بگیرید که بار‌ها به خاطر سر و صدایی که از بازی کردن ایجاد کرده است، تنبیه شده و زمانی که در سکوت به بازی ادامه داده خشم و عصبانیتی از جانب اطرافیان دریافت نکرده است. کودک در آن دوران نتیجه گرفته است که با ساکت ماندن و ایجاد نکردن سر و صدا می‌تواند محبت دیگران را دریافت و از خشم و عصبانیتشان در امان بماند. او می‌پندارد راه نجات خود تنها در سکوت نهفته شده است، بنابراین زمانی که در جمعی برای سخنرانی قرار می‌گیرد احساس شرم و خجالت دارد و احساس می‌کند کار اشتباه انجام می‌دهد. او طبق تجارب گذشته منتظر است تا یک نفر از جمع برخیزد و او را به استهزا گرفته یا به خاطر سر و صدایی که ایجاد می‌کند مجازات و محاکمه کند.

ترس گاهی لازم است…

ما با دو نوع ترس روبرو هستیم. نوع اول ترس‌های واقعی است که خطری جدی ما رو تهدید می‌کند و نوع دوم ترس‌های غیر واقعی است که خطری در دنیای واقعی برایمان ندارند و بیشتر جنبه‌ی غیر فیزیکی و تخیلی دارند. شناخت اینکه در لحظه با کدام نوع ترس روبرو هستیم به کاهش اضطرابمان کمک بسیار زیادی می‌کند. انسان موجودی ناقص است. ارگان‌های مختلف بدن اش در شرایط گوناگون واکنش‌های متفاوتی از خود بروز می‌دهند، بخشی از اعمال انسان تحت کنترل و اراده‌اش و بخشی دیگر تحت کنترل و اراده‌اش نیست، مانند قلبی که می‌زد یا کلیه‌ای که کار می‌کند. بنابراین آنچه که روشن است این است که انسان با تمام توانمندی‌هایش، موجودی نیازمند و ناقص است. زمانی که این موضوع را بپذیرید ترس را نیز همانند هزاران واقعیت زندگی‌تان خواهید پذیرفت و خواهید دانست که فرار از آن تنها پاک کردن صورت مسئله است.

ترس همیشه بد نیست… کمی از آن برای آماده سازی و عملکرد صحیح و طبیعی بدن در شرایط دشوار نیاز است. اگر توجه کرده باشید هنگامی که دچار ترس می‌شوید دل درد یا حالت تهوع دارید، علت این موضوع هماهنگی سریع ارگان‌های مختلف بدن جهت آماده سازی و کمک به شما در شرایط سخت آینده است. برای مثال معمولاً ده دقیقه قبل از آزمون، شما این حال را تجربه می‌کنید و زمانی که امتحان آغاز می‌شود و شروع به نوشتن می‌کنید، معمولاً این حالت‌ها در شما کاملاً از بین می‌روند.

چگونه به ترس روی صحنه غلبه کنیم؟

همان‌گونه که در پاراگراف‌های قبل اشاره شد، ترس از باور‌های نادرست و تجربه‌های تلخ گذشته ما منشأ می‌گیرد. در نتیجه برای غلبه بر آن باید روی باو‌رهای خود کار کرده و آن‌ها را تغییر بدهیم که قطعاً کار ساده‌ای نخواهد بود و نیازمند جلسات متعدد مشاوره و صحبت با روانکاو جهت روان درمانی و حتی گاهی مراجعه به روانپزشک و مصرف دارو می‌باشد. اینجا چند راهکار ساده و سریع که راهگشا و به نوعی کار ساز هستند را با یک دیگر بررسی می‌کنیم تا بخشی از ترس را بتوانیم از بین ببریم:

قبل از شروع سخنرانی، در جمع‌های کوچک‌تر و جلوی آینه چندین بار تمرین کنید. تئوری خواندن بخشی از فرآیند یادگیری است اما برای تکمیل فرآیند باید وارد عمل شد. پس از خواندن این متن حتماً چندین بار متن سخنرانی را با خود تمرین کنید و به آن خوب مسلط شوید. البته لازم به ذکر است که وسواس نداشته باشید. منظور از تسلط بی نقص بودن نیست.
شب قبل از سخنرانی حتماً خواب کافی داشته باشید و از تغذیه مناسب طبع خود استفاده نمایید. این کار به بهبود عملکرد شما در روز سخنرانی کمک قابل توجهی می‌کند.
هنگام آغاز سخنرانی، دقت بفرمایید تا جای امکان با صدایی بلند، رسا، پرانرژی و قاطع شروع کنید. این را یقین بدانید که دانش و اطلاعات موضوع مورد بحث، بیش از هرکسی که در سالن حضور دارد، در اختیار شماست. مطمئن باشید که همه‌ی افراد به دنبال این هستند که شما بهترین ارائه‌ی خود را داشته باشید و کسی به دنبال تحقیر و قضاوت شما نیست. این اصل را بپذیرید که ” من خوب ام، دیگری هم خوب است و ترس جزوی از عملکرد طبیعی بدن من است و من از آن خجالت نمی‌کشم”.
به همان اندازه که محتوایی که قرار است ارائه کنید اهمیت دارد، به همان اندازه هم بهره بردن و آگاهی از تکنیک‌های فن بیان نیز مهم است. تکنیک‌های ساده‌ی فن بیان به آرامش بیشتر شما سر جلسه کمک قابل توجهی می‌کند. اگر اضطراب و استرس بر شما غلبه کرد با تکنیک‌های فن بیان می‌توان حواس مخاطب رو به موضوع دیگری پرت کرد تا مطلب فراموش شده مجدداً به ذهن بازگردد. اگر به دلیل استرس و فشار عصبی که رویتان است دچار تپق شدید، به سادگی می‌توان با استفاده از تکنیک‌های فن بیان به گونه آن را نشان داد که گویی بخشی از سخنرانی شما بوده است.
هرگز خودتان را مجبور به انجام کار‌های عجیب و غریب جهت غلبه بر ترستان نکنید. به همان گونه که روزمره صحبت می‌کنید، سر صحنه‌ی سخنرانی نیز به همان صورت صحبت کنید. هرچقدر بیشتر خودتان باشید، بیننده بهتر با شما ارتباط برقرار می‌کند.
آراسته و سر ساعت در جلسه حاضر شوید. استایل مناسب و سر ساعت مقرر در مکان سخنرانی حاضر شدن، در افزایش اعتماد به نفس شما تأثیر به سزایی دارد.
از خواندن و مرور اخبار و خاطرات بد و منفی چند روز قبل از سخنرانی پرهیز کنید.
در زمان حال باشید. اگر ذهنتان به گذشته و آینده می‌رود برای متوقف کردن آن جدولی تهیه نمایید و چیزهایی که از اتفاق افتادن آن‌ها واهمه دارید را دسته بندی کنید، سپس در ستون بعدی بدترین اتفاقی که ممکن است هنگام به وقوع پیوستن ترس‌تان با آن روبرو شوید را نیز یادداشت کنید. برای مثال ممکن است تپق بزنید یا تعادل خود را از دست بدهید و زمین بخورید. بدترین اتفاقی که ممکن است بیفتد این است که فیلم شما در شبکه‌های اجتماعی منتشر شود. آنچه که دیگران درمورد شما فکر می‌کنند به شما ارتباطی ندارد. جالب است بدانید که مردم هنگام ابراز طرز تفکرشان، به شما فکر نمی‌کنند. موضوع، درگیری است که با خودشان دارند. ما یک تصور غلط از بیننده‌های خیالی داریم و احساس می‌کنیم ملت تمام کار و زندگی‌شان را تعطیل کرده‌اند و به ما فکر می‌کنند، تازه اگر هم فکر کنند، تنها یک فکر است و این خود ما هستیم که آن را تبدیل به کارد و چاقو کرده و به خودمان می‌زنیم.
برای هر کلمه‌ای که قرار است صحبت کنید حدود صد کلمه بلد باشید، این کار سخنرانی شما را طبیعی نشان می‌دهد.
برای تمرین بیشتر می‌توانید صدای خود را ضبط کنید و سرعتتان را بررسی نمایید. اگر خیلی سریع صحبت می‌کنید کمی از سرعتتان را بکاهید.
و پیشنهاد پایانی این که اگر می‌توانید، پیاده به جلسه بروید و قبل از جلسه نوشیدنی ولرم همراه با لیمو میل نمایید تا بزاق شما به اندازه‌ی کافی ترشح شود و به سهولت سخنرانی خود را انجام دهید.