اهمیت و لزوم کنترل لهجه در تقویت فن بیان به معنای «بد بودن» لهجه نیست. اتفاقاً لهجه یکی از وجوه تمایز افراد در حرف زدن است که می‌تواند مُعرف هویت آن‌ها باشد. همه لهجه‌ها محترم و دوست‌داشتنی هستند و کسی در این مورد شکی ندارد.
با همه این اوصاف باید بپذیریم که کنترل لهجه معمولاً یکی از الزامات موفقیت در فن بیان و اجراست. به استفاده از واژه «کنترل» دقت کنید. برای خوب حرف زدن، حتماً نباید لهجه را سرکوب کرد. بلکه باید آن را کنترل و تعدیل کرد. لهجه تا زمانی که زیر سایه‌ی اِلِمان‌های دیگر فن بیان قرار بگیرد، مشکلی ایجاد نمی‌کند. ولی گاهی لهجه آن‌قدر غلیظ است که همه مؤلفه‌های سخنوری را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. در چنین وضعیتی لهجه می‌تواند تأثیر بدی روی مخاطب بگذارد و اثربخشی محتوا و تکنیک‌های سخنوری را خنثی کند.
چطور لهجه را از بین ببریم یا آن را کمرنگ کنیم؟ اگر کمی لهجه دارید، معمولاً با اجرای تکنیک‌های خاص می‌توانید آن را تا حد زیادی کاهش دهید. ولی اگر لهجه شما بیش‌ازحد غلیظ است، باید تلاش و زمان بیشتری را صرف کنترل آن کنید. البته بهترین راه برای انجام این کار، شرکت در دوره آموزش کنترل لهجه است.
چرا کنترل لهجه در سخنوری و اجرا اهمیت دارد؟
گفتیم که داشتن لهجه به‌خودی‌خود نه‌تنها اِشکالی ندارد بلکه حتی جذاب است. با این وجود شاید این سؤال برایتان پیش بیاید که کنترل لهجه در سخنوری یا اجرا چه ضرورتی دارد؟
هر کشوری زبان رسمی مشخص و پذیرفته‌شده‌ای دارد و طبیعتاً ایرانِ ما نیز از این قاعده مستثنا نیست. زبان کشور ما فارسی است ولی درعین‌حال، تنوع قومیت و فرهنگ، باعث شده که در اقصی نقاط کشور، شاهد گویش‌ها و لهجه‌های متفاوتی باشیم. لهجه معمولاً در ارتباط افراد با کسانی که قومیت مشابهی دارند، مشکلی ایجاد نمی‌کند. ولی هنگام برقراری ارتباط با مخاطبانی که ریشه‌های قومی و فرهنگی متفاوتی دارند، می‌تواند مشکل‌ساز شود. تحصیل، شغل و مکان زندگی، ارتباط با قومیت‌ها و فرهنگ‌های متفاوت را به امری اجتناب‌ناپذیر تبدیل می‌سازند.
هیچ‌کس نمی‌تواند بابت صحبت کردن با لهجه غلیظ در یک کنفرانس شغلی یا تحصیلی، به شما ایرادی بگیرد. ولی صحبت کردن با لهجه غلیظ در محافلی که دارای تنوع فرهنگی و قومیتی هستند، معمولاً بازخورد خوبی ندارد. چنین کاری مثل آن است که بخواهید در یک محفل رسمی، با لباس محلی حاضر شوید!
دلیل اصلی اهمیت کنترل لهجه به پیش‌فرض‌های ذهنی افراد مربوط می‌شود. اغلب افراد بی‌آنکه آگاه باشند، نسبت به فرهنگ‌ها و قومیت‌های مختلف دیدگاه‌های خاصی دارند. دیدگاهی که می‌تواند ارزیابی آن‌ها را از گفته‌های فرد شدیداً تحت تأثیر قرار دهد. جالب است بدانید که این موضوع، فقط درباره لهجه‌های غیرفارسی صادق نیست. حتی گاهی فارسی بیش‌ازحد غلیظ هم می‌تواند تأثیر ناخوشایندی روی شنونده داشته باشد. بنابراین لهجه غلیظ، فارغ از نوع و ریشه فرهنگی آن باید تحت کنترل قرار بگیرد. وقتی تأثیر لهجه را در فن بیان خنثی کنیم یا به حداقل برسانیم، بهتر می‌توانیم پیاممان را به مخاطبان انتقال دهیم.
داشتن لهجه شاید در ارتباطات عادی و روزمره مسئله خاصی نباشد. ولی ازآنجایی‌که رسالت یک مُجری یا سخنور، متقاعدسازی مخاطبان در دریافت پیام است، کنترل لهجه برای او اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
راه‌های کاهش لهجه؛ چطور لهجه را مدیریت کنیم؟
بسیاری از افراد نسبت به شدت لهجه خودآگاهی ندارند. ولی اگر می‌خواهید وارد عرصه سخنوری و فن بیان شوید، باید روی لهجه‌تان کار کنید. کار کردن روی لهجه به معنای مدیریت و کنترل آن است. همان‌طور که گفتیم حذف لهجه، معمولاً ضرورتی ندارد و هدف اصلی باید کمرنگ کردن آن باشد. با وجود تخصصی بودن فرایند کنترل لهجه، راه‌هایی وجود دارند که به تعدیل آن کمک می‌کنند. در ادامه برخی از بهترین تکنیک‌های کاهش لهجه را معرفی و تشریح می‌کنیم.
1. ضبط کردن صدای خودتان
برای کنترل لهجه اول باید بدانید که لهجه‌تان چقدر غلیظ است؟ پی بردن به این امر جز از طریق ضبط کردن صدای خودتان و شنیدن آن ممکن نخواهد بود. زیرا صدایی که شما از خودتان در حالت عادی می‌شنوید، با صدایی که به گوش دیگران می‌رسد متفاوت است.
2. گوش دادن به پادکست‌های فارسی
همه ما حرف زدن را از طریق شنیدن صحبت‌های اطرافیانمان آموخته‌ایم. پس شنیدن، بر نحوه سخنوری و فن بیان ما تأثیر ملموسی می‌گذارد. برای اینکه بدانیم چطور بدون لهجه حرف بزنیم، باید تا جایی که می‌توانیم به صحبت‌های بدون لهجه گوش دهیم. تماشای عملکرد مُجریان و گوش دادن به پادکست‌ها زمینه‌ی لازم را برای مدیریت لهجه فراهم می‌آورد.
3. تمرین کردن
تا به اندازه کافی تمرین نکنید، توفیقی در کنترل لهجه نخواهید داشت. به هر شکلی که می‌توانید تمرین کنید. خواندن متن سخنرانی با صدای بلند، تکرار دیالوگ فیلم‌ها و کلیپ‌ها و حتی نقش بازی کردن روش‌های تمرینی خوبی هستند. بهتر است حین تمرین صدایتان را ضبط کنید تا بعداً با شنیدن آن نقاط ضعف و قوتتان را بیشتر بشناسید.
4. ارتباط با دیگران
اگر بتوانید بخشی از زمان روزمره را به گفتگو و تعامل با افرادی که لهجه ندارند اختصاص دهید خیلی خوب است. گفتگو با آن‌ها مثل شنیدن پادکست، خواه‌ناخواه بیان شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر فرد صمیمی و معتمدی سراغ دارید، می‌توانید از او بخواهید نکات لازم را برای کنترل لهجه با شما در میان بگذارد.
در دوره مدیریت لهجه مدرسه سخن شرکت کنید!
کنترل لهجه یکی از مهم‌ترین ابعاد فن بیان است که متاسفانه افراد زیادی در این زمینه دچار ضعف هستند. لهجه عاملی است که می‌تواند یک مانع بزرگ در مسیر پیشرفت علاقه‌مندان عرصه سخنوری و اجرا باشد. علاقه‌مندانی که بسیاری از آن‌ها علی‌رغم استعداد، تسلط و اعتمادبه‌نفس، صرفاً به دلیل لهجه قادر به شکوفایی کامل پتانسیل‌های خود نیستد.
روش‌های گفته‌شده در بخش قبل هرچند در مدیریت لهجه مؤثر هستند؛ ولی از نظر کارایی به پای آموزش اصولی نمی‌رسند. دوره مدیریت لهجه به شما کمک می‌کند تا تحت هدایت و نظارت اساتید سخنوری، قادر به کنترل لهجه‌تان باشید. به این ترتیب می‌توانید به روش درست و در کوتاه‌ترین زمان ممکن به این هدف دست پیدا کنید.
ما در دوره مدیریت لهجه، مبانی نظری و عملی موردنیاز را در این زمینه به مهارت‌آموزان گرامی آموزش می‌دهیم. همین حالا از طریق ثبت‌نام در دوره آموزش کنترل لهجه، کلامتان را صیقل دهید.
